Miku ynë Basir Bushkashi sot ka ditëlindjen. E ne i urojmë edhe shumë vite të tjera të lumtura. Në këtë ditë të bukur për të, shtëpia botuese “ADA” publikon edhe librin e tij më të fundit.
Titulli: ZJARRE DHE… FLLAD
Autor: Basir Bushkashi
Redaktor: Kujtim Stana
Recensent: Gegë Tusha
Kopertina: Agron Sejamini
Arti grafik: Artan Kurti
© Të gjitha të drejtat janë të autorit
ISBN: 978-9928-269-82-9
Tirazhi: 250 kopje
CIP Katalogimi në botim BK Tiranë
Bushkashi, Basir
Zjarre dhe… fllad : poezi / Basir Bushkashi ;
red. Kujtim Stana. – Tiranë : Ada, 2019
152 f. : me il. ; 20 cm.
ISBN 978-9928-269-82-9
1.Letërsia shqipe 2.Poezia
821.18 -1
NË FRESKINË
E SHKULMEVE TË BARDHA POETIKE
Disa mendime mbi vëllimin më të ri,
“Shkulmet e bardha…”, të poetit Basir Bushkashi
Nga Kujtim STANA
Dy fjalë fillimi
“Shkulmet e bardha…”, është libri i dymbëdhjetë
me poezi, i shkruar nga miku im prej gati pesë
dekadash, poeti lirik matjan e mbarëkombëtarë, Basir
Bushkashi.
Titulli mjaft domethënës, (edhe shkulme, edhe të
bardha), e joshin lexuesin duke i ngjallur dëshirën
ta marrë pa tjetër këtë libër në duart e tij, por
paralajmërimi se në të gjenden shkulme të krijimtarisë
poetike më pikante të autorit, është real.
E padiskutueshme. Ndër fletët e këtij vëllimi
elegant, plot finesë, ëmbëlson ajka e poezive, poleni
i luleve, apo lulet e luleve të pranverës, kulmet e
kulmeve të frymëzimit poetik.
Këto kulme duke u cilësuar të bardha, shpërfaqin
pastërtinë në shpirt, si dëbora e maleve tona epike, të
dashur si pëllumbat paqësorë, të vrullta si shkulmet e
dallgëve të detit të jetës.
U zhyta në këto shkulme poezish të këndshme,
duke përthithur kënaqësi shpirtërore dhe estetike.
Valëzimet e shkulmeve më kolovitën në muzikalitete
të larmishme nga stili, pa strofa, me dy-tre, katër e
gjer strofa tetëvargëshe, apo të miksuara.
U miklova mbi vargje të shkurtër tre e katërrrokësh,
gjer në ato mbi dymbëdhjetërrokësh.
Luajta mbi vargun e drejtë, të thyer e vertikal, derisa
u nanurisa në rima, asonanca dhe melodiozitetin e
brendshëm të tyre.
Së fundmi, e pashë veten të dehur në metafora
të magjishme, të rinuar mes fjalëve të reja të sjellura
mjeshtërisht në gjuhën tonë shqipe, e folur nga hyjnitë.
Tematika e poezive të Basir Bushkashit, është sa e
larmishme, aq edhe e gjërë, e thellë, e ndjeshme dhe
humane.
Shndrin dashuria, në krye, sigurisht, si kurorë
mbretëreshe e jetës, ndjenja sublime që krijon e dallon
njeriun. Këtë ndjenjë, poeti Bushkashi e shpreh aq
bukur artistikisht, sa çdo njeri do të ndihej i lumtur, i
gëzuar, i pezmatuar, klithmëtarë, i përhumbur, herëherë,
i dalldisur e i shqetësuar, si ai:
– Ndër vete ndjehesha si mbreti mbi mbret / për mua ti
ishe më i riu planet. (E mrekullueshmja).
– Për ty dhe yjet / i ulja mbi tokë. (Diçka e mjegullt)
– O, mbetsha i dehur / nga ti përgjithmonë! (Mbetsha
i dehur).
– Hutuar krejt / kam mbetur prej teje. (Udhëkryqe
shpirti).
– E nëpër mallgrindje / na rrokën magjitë.
(Mallgrindje).
– Ai trëndafil / që ti më fale / kuptohet është tharë / veç
malli për ty / ka mbetur i valë. (Ai trëndafil).
Zjarre dhe… fllad
Njerëzit e thjeshtë e të mirë, me zemër të madhe
e të pastër, janë më të rëndësishmit për Basirin dhe
nuk mund të mungojnë në poezinë e tij. Ata nuk e
kanë të shkruar në ballë se si janë, por sjellja, puna,
kontributi në shoqëri, dashuria që rrezatojnë vulosin
karaktere të thjeshtë, por gjithë mirësi:
– Kam njohur një burrë / njerëzor të rrallë / me brenga
të mëdha / me shpirt aq të bardhë. ( Kam njohur një
burrë).
– Me mirësinë në ballë / m`hedh në flladet e mallit. (Në
folenë e zemrave).
– Në zemrën time / klith një fëmijë / mbytur në lot /
n`krah t`nënës tij. (Klith një fëmijë).
– Dy fjalë për ty / s`u thanë në ekran / as në gazetë /
se koha është e mbushur me sharlatanë / me xhuxhë të
mjertë. (Lirim Dedës).
-Unë s`e kam njohur nënë Hatixhenë / më të bukurën
nga gjithë fshataret. (Nënës së poetit D. Agolli).
– Gazmuar puthi / Plisat me mall. (Nëna).
– Nëpër sofra zemre / çel si lulebore. (Vallja mirditore,
Ndue Dedës).
– Hidhej aq e lehtë / përdridhej si kulpër / nëpër dallgë
të valles. (Me një zogëz spanje).
-Ca të sulmuan me pordhë të mëdha / ho, ho, ho, e ha,
ha, ha…/ po era mbeti tek ata. (Veç Dritëro).
Natyra e ka mrekulluar gjithnjë Bushkashin, e ka
cytur të shprehë gjallërinë, këngëzimin, koloritin e
mjaltimin mahnitës të gjithësisë, duke e përshkruar
e përjetësuar atë, në vargje mbresëlënëse, ka marrë
prej saj lirizmin e vërtetë:
– Një fllad i lehtë / i ëmbël / fllad prilli / petalet puth /
gjithë drithërimë. (Fllad prilli).
– Kujdes / deti po fle / mos bëni zhurmë. (Dhe deti).
– Nusëron e ëndërrt / si në përrallë / argjendshpërndarë.
(Dëbora e parë).
– Kushedi se ç`dasmë / paska në qiell. (Vallëzojnë retë)
– Vajton nëpër xhame. (Era dimërore).
– Krahëshkruarit ëngjëllorë. (Pëllumbat).
– A thua i shëmbëlleva me një dallgë / a me një lis në
lisnim (Klithmë pulëbardhore)
– Si në valle pemët / me krahët e blertë. (Erë në
Sassuola).
– Harlisur lulet / dhe ajri i dehur / në dehësi. (Për ty, në
tre variante).
Rast i rrallë ky dhe në poezinë botërore.
Kujtojmë Pushkinin, Lasgushin tonë para çlirimit. Pas
çlirimit, Bushkashi, është i vetmi poet, që shprehet
tridimensional, me një zotësi të rrallë, në një poezi
aq të arrirë e që të vë në mendime për artin poetik.
Problematikat e realiteteve jetësore, nuk ka sesi
të mos e shqetësojnë poetin Bushkashi, ndaj ngre
zërin fuqishëm në shumë prej poezive duke goditur
pa mëshirë të keqen, padrejtësinë, zilinë e cinizmin,
që kaplon shpeshherë këtë vend, gjer në atë pikë sa
dhe e çmend:
– Pikëllohem / në shpirt / e zemra më dhëmb.. / se s’dua ta
them: / Eh, mjerë ky vend! / Ky vend të çmend. (Ky vend).
– Në sup të kohës / kokën mbështes / po s`ndihem i qetë
/ se koha mbushur / me kaq shtërngata / supet ka tretë.
(Në sup të kohës).
– E thellë nga varri / buçet revoltuar / për Lulët e vocërr
/ jetëpikëlluar. (Jo rrallë).
– Ku qelbet zilia / me avuj / kënetor. (Shpifaraku).
– Koha djallëzisht / mbarsur nga djajtë / pjell dështakë.
(Asgjë e paqtë).
– Në këtë kohë intrigash / e krimesh paanë / sinqeriteti /
aq ngushtë është zënë. (Sinqeriteti).
Uni dhe testamenti i poetit, spikat si një zë i
pjekur, e fjalëurtë, në të gjitha temat e trajtuara në
libër. Ai ngrihet mbi interesat e ngushta individuale,
mbi befasirat e çastit të kohës dhe ashtu atëror,
perspektiv e i ndriçuar, bëhet i përqafueshëm e i
besuar për çdo lexues. Këto porosi e amanete, zënë
një vend të rëndësishëm e kanë fuqi shprehëse e
depërtuese tek lexuesi me mesazhet e drejtpërdrejta
që transmetojnë:
– Zogu i kaltërt / i ëndrrave të mia / folenë e përhershme
/ e ka ngritur në qiell.. / Ëndrrat e brishta / të thinjura pa
fat. (Zogu i ëndrrave).
– Përthyer shpirti / përthyer vargjet / dhe vetë jeta /
keqas / përthyer. (Eh, të mundja) .
– Mos m`i shih thinjat../ po shihmë shpirtin / rinor / si
filiz. (Mos m`i shih thinjat).
– Kaq të mjaltuar / veten s`e kam ndjerë / e mos u
ngopsha / kurrë, asnjëherë, (Asnjëherë).
– Burri s`plaket kur vjen mosha / Burri plaket kur don
vetë. (Një fllad kënge).
– Me lule tek buzët / me valë tek sytë. (Dikë pres
përditë).
– Pse zogjtë s`pranojnë / të rrinë me mua? (Në
fëmijëri).
– Po jeta / si jeta / ka honet / e veta. (Kaq thellë).
– Mundohuni në shpirt mbillni lule / dhe jo ferra nëpër
jetë. (Në mbrëmjen e maturës).
– Në këtë botë / kur s`do t`jem më / e di / s`do kem më
zë / po nëpër vargje / shpirtin do lë. (Nëpër vargje).
– Por ndër rrebeshe, mbi të gjitha / kështjella e shpirtit
qëndroi e paepur…/ kush hyri brenda mbet i përjetshëm
/ kush mbeti jashtë, me kohë kish vdekur. (Kështjella e
shpirtit).
– Edhe kur fle / kokën / e mbaj lart / jastëk / mbi jastëk /
Në ardhtë / /vdekja / befas ndonjë natë / dhe në botën tjetër
/ do të iki / kryelartë (Dhe në botën tjetër).
– Na presin miq, dy metra vend / ku do të tretemi në
përjetësi. (Atje).
Libri “Shkulmet e bardha…” ashtu si dhe
njëmbëdhjetë vëllimet e tjera përpara tij, mbyllet me
shkrimet vlerësuese të krijimtarisë letrare të poetit
Basir Bushkashi nga njerëz të respektuar e të shquar
të fushës. Impresione e vlerësime të tilla janë bërë,
duke nisur që nga Shenjtori Dritëro Agolli, shkrimtarë
e specialistë të tjerë të mirënjohur apo ata që sapo e
kanë nisur udhën e gjatë të letërsisë e gjer te njeriu e
lexuesi më i thjeshtë, punëtor, bujk apo intelektual,
i ri, e re e të moshuar, brenda e jashtë Shqipërisë.
Poezitë e Basirit, u bënë këngë në festivale lokale e
kombëtare, u recituan në mbrëmje poetike e konkurse
letrare, në vendin tonë, në Maqedoni, Kosovë e Mal
të Zi, në diasporën e largët kudo ku ka shqiptarë.
Kur poeti Bushkashi botoi vëllimin me poezi të
zgjedhura “Mimozat e kujtimeve” pata dhënë një
vlersim të shkurtër e të koncentruar të vlerave të
tij, por në këtë shkrim dëshiroja të ndalesha sërish
më gjërë, në veçanti për disa cilësi të qenësishme të
vëllimit më të ri poetik “Shkulmet e bardha…”.
Poezitë në këtë libër janë ngjizur me një pjekuri
të arrirë artistike të autorit e shpërfaqen sikur të
shfletonim petale të një trëndafili gjigand, me nivel të
admirueshëm duke dëshmuar për një arritje e sukses
që pritej. Më lart kam dhënë disa nga mendimet e
mia, sipas tematikës që përfshijnë poezitë e këtij
vëllimi, por s`mund të mos theksoj se: Libri ka vlera
shumëplanëshe, si nga ana e kompozicionit, stilit,
tematikës që rrok, duke konsoliduar individualitetin
lirik të poetit, ku jo pa arsye, vlerësohet herë si
pasardhës i Naimit, herë si Lazgushi, herë si Esenini
matjan, herë si Agolli i Madh, po që, së fundmi,
mbetet vetë Basiri, poeti i dashur i popullit në gjirin
e të cilit u lind, u rrit e me poezinë e tij, dëshmon
se është prej kohësh, jo vetëm matjan, po shqiptar e
mbarëshqiptar.
Basiri në këtë vëllim, si edhe herë të tjera, na
tregon se është poet i merituar i vendit të tij, në
radhë të parë, por dhe internacional. Këtë e ndeshim
në poezitë e shkruara në Sassuola, në Romë të Italisë
fqinje, ku na sjell pasazhe të ngrohta, apo vargjet për
vajzën spanjolle, me ndërthurje të valleve dallgëzuese
kombëtare me ato të flamengos andaluziane.
Tjetër cilësi e poezisë së Basirit është, se merr
dimensione të gjëra duke u shtrirë në hapësirë e
kohë. Ajo vjen kozmogonike, duke rrokur qiejtë,
yjet, hënën, diellin etj, gjer tek të cilët zgjat dorën
e guxon dhe t`i ulë në tokë për hir të një ideali të
madh, që i buron nga zemra.
Një vlerë të veçantë i shtohet vëllimit nga prurjet
me fjalë të reja që sfumojnë shabllonet e tejpërdorura
të mjaft poetëve që vetquhen të tillë.
Të tilla fjalë janë të shumta dhe poeti i sjell me kaq
natyrshmëri e freski në librin “Shkulmet e bardha…”.
Ato janë mbiemra të përbërë, folje të prejardhura
nga fjalë, metafora, të gjitha të pa dëgjuara, apo
përdorura më parë në letërsinë shqipe. I qëmtova
me shumë gëzim e kureshtje ato, në poezitë e këtij
vëllimi e nuk mund t`i anashkaloj pa i përmendur:
“Hënofsh, hutar, argjendshpërndarë, farkëartë,
krenakreshpëruar, mallgrindje, lis në lisnim, i dehur
në dehësi, duke nazëruar etj.
Po i mbyll mendimet e mija për vëllimin më të ri
poetik të Basir Bushkashit “Shkulmet e bardha…”, se
me produktivitetin e cilësinë artistike që shpërfaq,
së afërmi do kemi një botim të një përmbledhjeje
tjetër me poezi të zgjedhura, duke zënë, vërtet, një
vend dinjitoz e të merituar në kolanat e poezisë
sonë mbarëkombëtare.
mars 2018
