Miku ynë Basir Bushkashi sot ka ditëlindjen. E ne i urojmë edhe shumë vite të tjera të lumtura. Në këtë ditë të bukur për të, shtëpia botuese “ADA” publikon edhe librin e tij më të fundit.
Titulli: PSHERËTIMAT E ËNDRRAVE…
Autor: Basir Bushkashi
Redaktor: Kujtim Stana
Recensent: Gegë Tusha
Kopertina: Agron Sejamini
Arti grafik: Artan Kurti
© Të gjitha të drejtat janë të autorit
Shtëpia Botuese “ADA”
Adresa: Rr. Mihal Grameno Pall.32 Ap. 7 Tiranë
www.botimetada.com
Cel: 068 22 190 16
Tiranë, 2021
Shtypur në shtypshkronjën e shtëpisë botuese “ADA”
CIP Katalogimi në botim BK Tiranë
Bushkashi, Basir
Psherëtimat e ëndrrave… : poezi / Basir Bushkashi ;
red. Kujtim Stana. – Tiranë : Ada, 2021
144 f. ; 20 cm.
ISBN 978-9928-326-59-1
1.Letërsia shqipe 2.Poezia
821.18 -1
MJESHTËRIA ARTISTIKE
DHE FIGURACIONI POETIK
NË POEZITË E BASIR BUSHKASHIT
Disa mendime rreth librit më të ri të poetit të shquar,
“Eseninit matjan”, Basir Bushkashi,
titulluar “Qiejt e brengave…”
Nga Mevlud BUCI
Studiues e publicist
Cilido lexues, veçanërisht, studiues e
publicist, kur rilexon krijimtarinë e poetit
matjan e mbarëkombëtar, Basir Bushkashi, do të
ndjente peshë të rëndë në shpirt e në mendje, do të
meditonte e, pse jo, edhe të shkruante e argumentonte
për lirikat filozofike, të thjeshta e domethënëse, të
cilat të japin kënaqësi, të frymëzojnë e, mbi të gjitha,
të mësojnë sesi është vlera, drita e shpirtit, mençuria
e, mbi të gjitha, njeriu i kohës, njeriu i mirësisë, sesi
është dashuria e vërtetë, bukuria e madhështia e
jetës njerëzore. Pa mëdyshje e pa aspak hiperbolë
e nostalgji, e themi qysh në fillim të këtij studimi
të thjeshtë, se poeti Bushkashi është një vlerë e
shtuar për kombin, i përket një brezi të shquar e
gjurmëlënës, një poet me dritëlirì, me frymëzim
dhe, mbi të gjitha, i kuptueshëm e frymëzues për
lexuesit e çdo moshe.
Mati i barotit, vendlindja, Mallunxa e fisnikërisë,
shokët, ngjarjet, momentet a gjurmët e jetës,
fisnikëria njerëzore e, mbi të gjitha, drita e shpirtit
dhe e zemrës pasqyrohen me tërë bukuritë në
çdo varg e poezi, me flladet e lulet e Dejës, me
rrezatimin e hijeshinë e lëndinave, me dritësimin
e atdhetarisë e të dashurisë së vërtetë njerëzore.
Basir Bushkashi gdhend petalet e jetës,
dukuritë e zërit të zemrës, pasqyron me mjeshtëri
të rrallë atë çka gëlon në zemrën e njeriut, atë që
ngjan me mineralet e thellësive, me artin e fjalës
së mençurisë. Sa e thjeshtë, aq edhe e thellë,
sa e bukur, aq e madhërishme, sa lakonike, aq
drithëruese është poezia e këtij poeti dritëlirì.
Përse?
Në të gjithë librat e Bushkashit, të cilët janë
pasqyrë e dritës hyjnore të shpirtit njerëzor e deri
tek i fundit “Qiejt e brengave…” pasqyrohet trinomi:
Jetë-dashuri-dhimbje. Në këtë trinom bashkëjeton
fjala e mençur, mjeshtëria artistike, lirizmi i hollë
drithërues dhe mbi të gjitha filozofia, e cila bëhet
moto frymëzuese e krenari për lexuesin.
Për poetin Bushkashi, për librat e tij, ku i
afrohen të pesëmbëdhjetëve, kanë shkruar
shumë, janë botuar disa shkrime e janë gdhendur
mendime të qarta të argumentuara. Sidoqoftë, ne
dhe cilido, ka vend për të shkruar në pafundësi
për krijimtarinë e këtij poeti të vërtetë, i cili
me genin, me provat e botimet brilante, i ngjan
kurorës së Dejës e të Koratës së Matit.
Të tillë janë studiues të talentuar, si Albert
Frashëri, Ndue Dedaj, poetët Lindita Doda,
Bajram Canameti, Kujtim Stana e plot të tjerë.
Krijimtaria e poetit Basir Bushkashi flet me
filozofinë e vargut, me gjetjet artistike, flet me
sinqeritetin krijues e thellësinë e mendimit, flet
me filozofinë matjane, me mallin e bukuritë për
vendlindjen, për jetën, për vlerat e, mbi të gjitha,
për enigmat e dashurisë së vërtetë.
Lexuesi, a studiuesi, tek vargjet e Bushkashit
zbulon dritën e altarit, mirësinë, bukurinë e
virtytit, zbulon dritën e thjeshtësisë, zëlirinë,
mallin e dhimbjen.
Me të drejtë, shkrimtari dhe studiuesi i
talentuar, prof. dr. Albert Frashëri, që nga Italia,
midis të tjerash shkruan: “Basirit i mjaftojnë
dhjetë fjalë për të rrëfyer dhimbjen e madhe
të varfërisë. Një dhimbje universale përpara
të cilës drita humbet shkëlqimin e saj, sikur të
ndjehej fajtore për vuajtjen njerëzore. Probleme
të tilla dramatike të kohës sonë në vargun e
Basirit shndrrohen në një urtësi kristaline për
ditët tona.” (“Qiejt e brengave…” ADA 2020).
Një poet që zotëron mjeshtërinë, figuron e
laton fjalën, një poet, e sitë e kohës, një poet që
njeh jetën, njeriun, shpirtin, psikologjinë e, mbi
të gjitha, karakteret e dukuritë jetësore. Pra,
në poezitë e tij, lexuesi i thjeshtë, politikani a
shtetari, nxënësi a mësuesi, studiuesi a historiani,
bariu apo akademiku mëson se ç’është jeta, si
është e si duhet të jetë njeriu, sesi rrezatojnë
vlerat, drita a shpirti, djersa dhe drita e zemrës.
* * *
Përse gabova?!
Para pak kohësh, kur rilexova librin brilant:
“Zjarre dhe fllad…”, të të shquarit Bushkashi,
i thashë: “I shtrenjti Basir, “Esenini i Matit”,
mos boto më, se ky libër është kulmor!”. Basiri
nënqeshi dhe nuk m’u zemërua. Kur mora librin
“Qiejt e brengave…” meditova, vendosa të shkruaj
se e pashë se kisha gabuar nga dashamirësia
dhe krenaria për botimet e tij. Ky libër, “Qiejt e
brengave…”, m’u duk një kurorë krijimtarie, një
pasqyrë drite e jete, një galeri e mjeshtërisë dhe
figuracionit poetik.
“Qiejt e brengave…” janë qielli i dhimbjes,
i dritëlirisë, i varfërisë, janë jeta e një populli
shpirtëdritë që vuan nga politika shterpë,
politikanët fallco të etur për karrierë e pasuri, të
etur për padrejtësi.
Qysh në titullin alegorik, poeti Bushkashi,
shpërfaq enigmën çnjerëzore, betimin e kupolës
të etur e të përbetuar për dredhì, shpërfaq mall e
dashuri, virtyte e, mbi të gjitha, krenari legjitime
me vendlindjen, kombin, breznitë dhe dritën e
vlerave bashkëkohore.
“Fluturat e mallit”, me të cilën hapet botimi
brilant “Qiejt e brengave…”, shpërfaq kontrastin,
antitezën njerëzore në një shoqëri të vetëquajtur
demokratike (në fakt demoshkërdhatë M.B.)
“…
Fluturat e mallit
Malli vetë
Herë i ëmbël,
Herë i helmtë…” (Fluturat e Mallit” fq. 13)
Poeti Bushkashi është mjeshtër i vargut, një
“mjek” i jetës, një psikolog i thellë e real i kohës, ku
në poezi zbulon realitetin e hidhur që kalojmë:
“…
Se kjo është bota
Me të mirë e të këqinj
Lum kush në zemër
Nuk fsheh gjarpërinj…” (“Ndjehem i ngazëllyer”
- 15)
Metafora dhe simboli, epiteti metaforik,
kontrasti antiteza, krahasimi e, mbi të gjitha,
përshkrimi mjeshtëror poetik shpërfaqen në
poezitë e librit brilant “Qiejt e brengave…”.
Poet i mesazheve të fisnikërisë, i dashurisë
për Matin, Dibrën e kombin, për vendlindjen.
Penda e tij sikur pikon dritë, dashuri e fisnikëri
njerëzore:
“Sikur të ndodhë,
Që s’do të ndodhë kurrë:
Që të gjithë matjanët
Të iknin turrë…
Unë s’do të lëvizja
Do t’rrija këtu:
Me malet dhe fushat,
Do të flisja për Ju…” (“Me malet dhe fushat” fq. 17).
Mjeshtëria artistike e Bushkashit buron nga
zotësia profesionale, si pedagog letërsie, si bir
i Matit, që njeh e don vendlindjen, traditat,
njeriun, që nga fija e barit, a flladi i malit, zbulon
dritësimin e mineralit, dritësimin e shpirtit
njerëzor, të vërtetat, mirësitë, vlerat e virtytet.
Tek Bushkashi bleron thjeshtësia, ajo sesi
e çfarë të kërkojë njeriu-njeri e jo dredharaku
i posteve e pasurive. Poeti ka një mendësi të
thellë, të gjerë reale, njerëzore:
“…
Në do të mendoni
Për bustin tim
Mos u shqetësoni
Se ku do të jetë…
Mjafton, ju lutem,
Një hije bliri
Ndër fllade të ëmbla
Të prehem i qetë…” (Ndër fllade të ëmbla” fq. 21)
Poeti Bushkashi është mjeshtër i lirizmit
poetik, i portretizimit të vlerave. Ai ngre
monumente përjetësie më të mëdha se dekoratat
fallco presidenciale, me orientime të partive
shterpë. Ai skalit ato që i rrezatojnë kombit,
historisë e brezave:
“…
Me Matin në shpirt, që nga lashtësia,
Dhembshur u ndave, një ditë, nga kjo botë…
E thellë në gji t’mori përjetësia
Parajsës së shenjtë me borzilokë…” (“Dilaver
Kurti” fq. 25)
E veçanta e vargut dhe e poezisë së Bushkashit
është stuhiargjend, me mjeshtëri artistike dhe
figuracion të rrallë poetik. Ai flet me njeriun, me
kohën, me vlerat, ai flet me dritësimin e brezave.
Është nder i madh për të gjithë ne, për kohën,
për Matin e për kombin, krijimtaria brilante e
poetit të shquar e talent i rrallë i Bushkashit.
Në këtë kohë katrahure e “demokratike”, shteti
e shtetarët s’kanë kohë të lexojnë e të mësojnë
nga i talentuari, Basir Bushkashi. Ai s’ka nevojë
për lavde, as shkrime a vlerësime. Atë e vlerëson
koha, e vërteta, talenti, mjeshtëria prej poeti të
shquar, që i thur himne kombit, shpirtit, figurave,
vlerave e, mbi të gjitha, dritësinë, fisnikërinë
matjane, kombëtare e atë bashkëkohore.
Figuracioni poetik i Bushkashit është i veçantë,
origjinal, frymëzues e real. Ai përdor fjalë e
togfjalësha të rrallë filozofikë si në poezinë
“Tërbimi”: “…përlotur një qen…”, “…tërbuar nga
dhimbja…”, “…si të qe luan…”, “…n’çmendurinë
e vet…”. Poeti veron përtej kohës: dje, sot dhe
nesër. Ai është si mjeku që diagnistikon kohën,
të vërtetën, atë që populli i thjeshtë a i drejtë
nuk i shikon:
“…
Ata që ishin…
Ata janë,
Dhe ata do të jenë…
Gjersa helmi
T’groposet thellë…” (“Ata” fq. 30)
Epiteti metaforik, simboli, krahasimet,
antitezat e, mbi të gjitha, përshkrimet poetike e
filozofike mbizotërojnë në poezitë e poetit Basir
Bushkashi. Gati te çdo poezi bleron dashuria,
njerëzorja, fisnikëria, e bukura, e thjeshta e,
mbi të gjitha, dlirësia e shpirtit poetik, që veçse
një mendje e zemër, si Bushkashi, e dritëson.
Malli dhe dashuria, dlirësia e shpirtit prej poeti:
amanet atdhetar, hyjnor, njerëzor:
“…
Eh, sa të dashura më janë ato vende,
Ku gjysh-stërgjyshërit flenë n’përjetësi!
Kur sytë të mbyll, atyre dherave të ëmbël,
Dua të tretem, diku, përbri…” (“Eh, sa të
dashura” fq. 27)
Poeti Bushkashi shikon në horizont, ai
portretizon kohën, ai shpërfill politikanët,
deputetët, sharlatanët e antivlerat:
“…
Dhe shiu i mallit
S’di ku do t’bjerë
Pandërprerë.
E sërish qielli
Do të çelë blu
Harkuar
Me ylberë…” (“Sërish qielli” fq. 29)
Poeti i ndjesisë, i mjeshtrisë artistike, i
realitetit kohor, parë në një vështrim dinjitoz e
real. Përdorimi mjeshtëror i fjalës dhe i figurave,
gjetjet artistike e përshkrimet poetike jepen
nëpërmjet thellësisë së mendimit, lirizmit
frymëzues. Poezia e Bushkashit na jep mesazhe
njerëzore, vrullon dashuri dhe të bën të
meditosh, të ndjehesh sikur je mes flladesh, mes
gjelbërimesh plot aromë. Në vargjet e thjeshtë
me ngarkesë emocionale, na jepen ide filozofike,
ku pasqyrohet artistikisht njerëzorja, realja dhe
jeta në zhvillim:
“Syri,
Sheh gjithçka.
Dhe gjithçka ruan.
Po heq e vuan:
Se një mërzi
Keqas e vret:
S’sheh veten e vet…” (“Syri” fq. 57)
Poezi të arrira, të frymëzuara e, mbi të gjitha,
jepen me tone lirike, me figuracion të larmishëm,
të shkruara me mjeshtëri të rrallë artistike.
Urime e penda dritë, poeti-mjeshtër i Matit e i
kombit, Basir Bushkashi!
