Don Kishoti në rrugëtimin e pestë

 Nga Botimet më të fundit të Shtëpisë Botuese ADA

 

Tomislav Marijan Bilosnić

 

 

Don Quixote on Fifth Avenue

DON QUIJOTE NA PETOJ AVENIJI

 

 

 

Përktheu në shqip: Kujtim Agalliu

Përktheu në anglisht: Roman Karlović

 

 

Botimi i parë,  2022

Përgatiti për botim: Roland Lushi

 

©Të gjitha të drejtat i takojnë autorit

 

Shtëpia botuese “ADA”

Adresa: Rr. Mihal Grameno Pall 32. Ap. 7

Cel: 068 22 190 16

Tiranë, maj 2022

 

CIP Katalogimi në botim BK Tiranë

Bilosnić, Tomislav Marijan

Don Kishoti në rrugëtimin e pestë = Don Quixote on fifth

avenue = Don Quijote na petoj aveniji / Tomislav Marijan

Bilosnić ; përkth. në angl. Roman Karlović ; përkth. në shqip

Kujtim Agalliu. – Tiranë : Ada, 2022

116 f. ; 20 cm.

ISBN 978-9928-362-44-5

1.Letërsia kroate         2.Poezia

821.163.42 -1

 

NJË GJIGANT I LETRAVE KROATE NË ELBASAN-

NJË URË MIQËSIE…

 

Ardhja e Tomislav Marijan Bilosnić në Elbasan nuk ishte e rastësishme. Atë e lidhi ngushtë bukuria, mikpritja dhe shtrati i begatë i krijimtarisë sonë letrare. Veç kësaj dhe miqësia e ngushtë me poetin tonë, Milianov Kallupi, me të cilin ishte moshatar, i së njëjtës ditëlindje, e cila ishte edhe një arsye më tepër për ta lidhur atë përgjithmonë me Elbasanin tonë të luleve dhe të poezisë. Kjo ishte hera e tretë që ai vizitoi Elbasanin. Ai është krenar që në venat e tij ka gjak shqiptar, nga gjyshja, një zonjë nga fisi Paloka (Gjoka) i Shkodrës.

Po kush është Tomislavi, ky njeri, me një portret kaq të thjeshtë, por me një jetë aq të pasur krijimtarie?

Tomislav Marjan Bilosniç, ka një periudhë pesëdhjetëvjeçare krijimtari mjaft të larmishme.

Ai u lind në Zemunik në 18 janar 1947. Shkollën fillore e mbaroi në Zemunik. Pas kësaj mbaroi shkollën e lartë Teknike dhe Fakultetin e Filozofisë. Ai ka bërë çdo punë që i ka rënë në dorë pa u sprapsur nga hobbi i tij. Ka punuar si punëtor ndërtimi, si inxhinier mekanik, kamerier, shofer, kontabilist, administrator, gazetar, shkrimtar, fotograf, piktor, si dhe drejtor i disa kompanive, “Alfa” dhe “Omega”, për kulturën e Zadarit.

Gjatë kësaj periudhe të gjatë krijuese ai ka tërhequr vëmendjen me nivelin e lartë artistik të veprave të tij. Veprimtaria e tij krijuese është e shumëllojshme, duke filluar nga shkrimtar, poet, hakuist, shkrimtar udhëtimesh, piktor dhe fotograf profesionist. Një pjesë të mirë të jetës e kaloi duke punuar si gazetar, reporter dhe redaktor në disa gazeta, revista.

Në Luftën Atdhetare Bilosnić shërbeu si komandant i artistëve të Pavarur (1991/92.). Është anëtar i Shoqatës së Veteranëve Kroatë të Luftës. Anëtar i Shkrimtarëve Kroatë dhe Kryetari i degës së Shkrimtarëve Kroatë në Zadar, anëtar i Haikut të Kroacisë, anëtarë i Bordit MH Zadar, anëtar i Shoqatës Kroate të Kulturës “Napredak”, themeloi dhe drejton një grup për të ndihmuar artin, anëtar i Shoqatës Kroate të Artistëve të Zadar dhe anëtar i Klubit të veteranëve të luftës të arteve kroate. Shërbeu si Sekretar i organizatës humanitare kroato-amerikane “Fëmijët, Familja dhe Shoqëria), ish-president i Klubit të Luanëve në Zadar, si dhe president i Shoqatës DHURATA 3000.

Këtë vit miku ynë Tomislavi shënon dy përvjetor, atë të 75 vjetorit të lindjes dhe 50 vjetorin e veprimtarisë së tij letrare e artistike. Veç kësaj atij i shtohet dhe fakti se gjatë këtyre 50 vjetëve krijimtari, brenda moshës 75 vjeçare, ai ka botuar mbi 140 libra dhe ka realizuar 60 ekspozita.

Le t’i marrim me radhë:

Letërsia

Punimet e para letrare dhe artistike janë botuar që në vitin 1968. Që nga ajo kohë dhe deri tani ai është autor i qindra librave me prozë, poezi, poezi për fëmijë, kritikash, seri artikujsh, udhëtimesh, historike, gazetarie, monografie dhe pikturave. Disa libra të përzgjedhur janë botuar në gjuhë të huaja si, italisht, anglisht, maqedonisht, rumanisht, turqisht, shqip dhe sllovenisht. Popullaritet Ndërkombëtar ai ka marrë me librin me haiku të titulluar “Velebit”, të përkthyer në anglisht, të cilin unë kam pasur fatin ta sjell në shqip. Këtë libër e kanë përcjellë mirë kritiku japonez i revistës “Once”, si dhe ajo amerikane e haikut modern. Televizioni Kombëtar Japonez ka realizuar në vitin 2003 një film dokumentar të titulluar “Shtigjeve të hakut kroat” me poezitë haiku të Bilosnicit. Ai është përfshirë në shumë antologji të haikut, si në atë japoneze “Katër stinët”.

Përmbledhja poetike “Tigri”, mund të themi se bashkon të gjithë poetikën e mëparshme të poetit dhe është një libër që e bëri të njohur në botë Bilosniçin, dhe i përkthyer në anglisht, italisht, gjermanisht, shqip, maqedonisht dhe në gjuhën rome.

Ai është i njohur për serinë e tij televizive me kukulla “Aventurat e kalit të detit”, me të cilin më vonë shkroi një roman për fëmijë. Veprat letrare Bilosnić përfshihen në promovimet letrare, leksikone, programet shkollore, ekspozita dhe antologji. Ka qenë redaktor i disa gazetave dhe revistave. Është themelues dhe redaktor i Zoranić, Poster të Zadarit. Po kështu edhe redaktor i revistës së Zadarit, anëtar i bordit të botimit. Redaktor jashtëm i revistës Luleradhiqe. Ai ka redaktuar numrin e parë të Gazetës “Nin” të qytetit. Për një kohë të gjatë ishte organizues në Festivalin e Fëmijëve në Shibenik. Është një nga themeluesit dhe drejtor i parë i kulturës në Zadar, si dhe një nga themeluesit dhe drejtor i parë edhe i festivalit muzikor të qytetit. Ai ishte Kryetar në listën e Bordit Kombëtar. Kryeredaktor i gazetës javore Rajonale të Zadarit, si dhe drejtues i të përjavshmes javore Lika-Senj. Ka qenë i përfshirë pothuajse në të gjitha mediet kroate si: Vjesnik, Vecernji list, Slobodna Dalmacija, Novi List, Glas Istre, Glas Sllavonia, ku shkroi me mijëra artikuj, komente, raportet, të dhënat dhe llogaritë e udhëtimit. Të botuara këto në pothuajse të gjitha gazetat kroate. Bashkëpunon në radio dhe televizion.

Tomislvi është dënuar, por ka marrë edhe çmime. U burgos si pjesëmarrës në “Pranverën kroate”, që ishte e përndjekur dhe e ndaluar. Ai fitoi stemën e qytetit të Zadarit dhe Zadar County Awards (2002 dhe 2008) për aktivitete artistike dhe shoqërore.

Ai jeton dhe punon në Zadar.

Në veprat e tij letrare shkruhet për fatin e individit në një sistem të caktuar shoqëror, për privatësinë e tij, lirinë.

Jo vetëm kaq, por ai përshkruan edhe fatin e artistëve të rinj, shkrimtarëve dhe piktorëve, në ngjarjet që u zhvilluan pas rënies së “Pranverës kroate”, me protagonistë real.

Bilosniç vazhdoi të merrej me problemin e ekzistencës edhe në hapësira të ngushta, për punën klasike të letërsisë në burgjet kroate, ose në rastin e shkrimtarit të Dashurisë, ku frika që ekziston te artisti tregohet në guximin e të shprehurit hapur të dashurisë.

Shkrimtari në të gjitha ngjarjet Luftës për Atdheun fokusohet në dy karaktere të kundërta, për të dy fatet e njeriut të cilët janë përfshirë me një forcë rreth Luftës.

Volumi i punës së tij është një epope nga më poetiket të krijuara në letërsinë bashkëkohore kroate, e përfshirë në njëzet përmbledhje me poezi. Përmbledhjen e tij të parë me poezi, Bilosnić e botoi në vitin 1968, dhe nga mesi i 70-s shkruan dhe boton poezi konformiste për brezin e ri sipas  shembullit të poezisë së SHBA. Për më tepër, Bilosnić ka shkruar poezi sipas modelit të poezisë së popujve të Afrikës primitive, dhe 80 nga ato janë mishëruar në piktura sikur të jenë të vendosura në shpatin e rrëshqitshëm të dashurisë, si frymë e poezisë së lashtë të Mesdheut dhe kësisoj e krijuar si një opus dashurie mjaft interesant dhe të bukur në poezinë kroate të shekullit të 21-të.

Kultura kroate i ka tërhequr vëmendjen për të gjitha preokupimet e tij artistike.

Siç e përmendëm më sipër, ai është shkrimtar, poet, filatelist, shkrimtar udhëtimesh dhe kritik. Sikurse edhe një artist po aq i angazhuar me sukses në pikturë dhe fotografinë artistike.

Është e rëndësishme të theksojmë kontributin e Bilosnićev në historisë kroate. Në shfaqjen e Tomislav Marijana Bilosnić nivelet e Qarqeve dhe Bukovica ka mbetur përtej historiografisë kroate, disi i përmbajtur, edhe pse ajo është vendi me një histori të pasur në vazhdimësi të mijëvjeçarëve dhe shumë e rëndësishme, fundi i të cilave ka një vend të rëndësishëm në historinë e popullit kroat. Shkrimtari Tomislav Marijan Bilosnić i është kushtuar historiografisë kroate, veçanërisht asaj që merret me të kaluarën e Zadarit, Nin, Velebit, Ravni Kotari, Bukovica, ishujt Kvarner.

Shkrimtari Tomislav Marjan Bilosniç, edhe në këtë 75 vjetor të lindjes së tij, vazhdon të krijojë po me atë dinamizëm që ka pasur më parë.