Muça Vladimir – UNË MENDOJ
(Vëzhgime të një tranzicioni letrar)
Email: Vladimir_muca@yahoo. com
Redaktor: Fatmir Minguli
Lektor: Fatmir Minguli
Korrektore letrare: Engjëllushe Karaj
Punoi në kompjuter: Enio Hoxhaj
Kopertina punoi: Enio Hoxhaj
Botimi i parë 2017
ISBN: 978-9928-244-35-2
Shtëpia botuese “ADA”
Adresa: Rr. Nasi Pavllo Nr.20
Cel: 068 22 190 16
Tiranë, shtator 2017
© Të gjitha të drejtat janë të autorit
Shtypur në shtypshkronjën e Shtëpisë Botuese ADA
CIP Katalogimi në botim BK Tiranë
Muça, Vladimir Unë mendoj :
(vëzhgime të një tranzicioni letrar) /
Vladimir Muça. ; red. Fatmir Minguli
Tiranë : Ada, 2017
504 f. ; 20 cm.
ISBN 978-9928-244-35-2
1.Letërsia shqipe 2.Kritika, interpretimi
821.18 .09
Te gjitha librat e Shtepise Botuese “ADA” gjenden ne Biblioteken Kombetare
A- PËRQASJA E ROMANIT TË SOTËM SHQIPTAR DREJT RISIVE MODERNE
1- Faik Ballanca në gjurmime moderne
(mbi disa risi të romanit “Nomeja e largët”)……………………… 11
2- Lajtmotivi i mbijetesës në një roman bashkëkohor
(vëzhgime letrare mbi romanin “Gruaja e shiut”
të Mjeshtrit të Madh Bashkim Hoxha)…………………………….. 27
3- Psikanaliza dhe déjà vu-ja letrare e një romani
(mbi romanin “Eklipsi i hënës” të Skënder Drinit”)……………. 44
4- Jeta e sotme dhe ecuritë e prozës
realiste-ekzistenciale në substancën e re kohore
(mbi novelën (Romani) “Stina e divorceve” të Skënder Temalit) 58
5- Nacionalizma si aspekt shoqëror në një roman historik
(ese mbi romanin “Çamëria klithmë e mbytur” të Kadri Aliut). 69
6- Këndvështrime të reja të një romani nën kontekstin historik
(refleksione mbi romanin
“Lorika virgjëresha e Voskopojës” të Niko Simakut)…………… 77
7- Kumtet jetësore në kaleidoskopin e një romani
(ese mbi romanin “Loja mëkatit”
të Mjeshtres së Madhe të Penës Vilhelme Vranari Haxhiraj)….. 85
8- Satirë dhe humor romanesk me inovacion rrëfimtar
(refleksione mbi romanin
“Kryetari i madh” të Mjeshtrit të Madh Gjergj Vlashi)…………. 93
9- Shtjellat e aktualitetit në një roman fabulist
(disa vëzhgime mbi romanin
“Të babëziturit” të Shefik Myftiut)………………………………… 101
10- Diktatura demokratike dhe substanca shoqërore
e një romani (ese në vend të parafjalës mbi romanin
“Edlira” të (Hamdi) Erjon Muçës)………………………………….. 105
11- Roman si déjà vu e një jete
(mbi romanin “Ankthi i së vërtetës”
të Mjeshtres së Madhe të Penës Vilhelme Vranari Haxhiraj)….. 111
12- Deheroizimi letrar dhe kujtesat historike
(një ese në vend të një përshëndetjeje për romanin
“Teuta e Ilirisë” të prof. dr. Resmi Osmanit. ……………………. 130
13- Dypersonaliteti dhe shembujt e kundërshtisë
(ese në vend të një përshëndetjeje në romanin
“Passio” të Anton Gojxhajt)………………………………………… 135
14- Filozofia e ekzistencializmit në kuadrin
e një absurdi total
(recencë e romanit “Iluzion optik” të (Hamdi) Erjon Muçës)…. 142
15- Dramaciteti lirik dhe natyraliteti ekzistencial
– dukuri e romanit të ri shqiptar……………………………………. 147
B- PROZAT TREGIMTARE ME DUKURI MODERNE BIO SHQIPTARE
16- Këndvështrime të veçanta në të vërteta historike
(një email mjeshtrit të madh dr. Moikom Zeqo
mbi librin “Ofelia me mjekërr”)……………………………………. 161
17- “Papagajt e Nembrotit” Profili Krijues i Moikom Zeqos
(mbi librin “Papagajt e Nembrotit”
të Mjeshtrit të Madh dr. Moikom Zeqo)…………………………… 163
18- Sfida e një proze të shkurtër në letërsinë bashkëkohore
(vëzhgim rreth librit “Aksion në shkumën e vaskës”
të Sazan Golikut)……………………………………………………… 166
19- Një urim dr. Moikom Zeqos nga “Eunukët ëngjëllorë”
për vitin 2014 (një ese në vend të një emaili”………………….. 173
20- Një ese në vend të një dialogu
(mbi librin “… edhe kuajt bëjnë dashuri” të Vasil Premçit)…… 176
21- Parabola infinite nga një rreze drite me spektra të veçantë
(Refleksione nga novela “Vajza që trazoi jetën time”
të Lulzim Hajdarit)………………………………………………….. 186
C- PARADIGMA TË POEZISË MODERNE NË POEZINË SHQIPTARE
22- Sfida e një rrugëtimi poetik (mesazhe nga libri
“Centauri i ri” i Mjeshtrit të Madh dr. Moikom Zeqo)…………. 195
23- Lirika e dashurisë – nocionet dhe risitë e saj
(mbi disa përqasje të reja të lirikës së Skënder Rusit)………….. 211
24- Të përbashkëta dhe dallime lirike (disa raporte
poetike mes Frederik Reshpjes dhe Nikolla Spatharit)…………. 220
25- Prirje enciklopedike brenda një teksti poetik
(refleksione për një email)…………………………………………… 232
26- Lirizmi atdhetar në sinoptikën e një poeti
(rreth dukurive të reja lirike të Mjeshtrit të Madh
poetit Agim Mato)……………………………………………………. 235
27- Prurje të reja neofuturiste në natyralitetin shqiptar
të poezisë (diskutim krijues mbi krijimet e Ilir Pajës
në klubin e Artistëve dhe Shkrimtarëve Durrës)…………………. 249
28- Personaliteti poetik në një kontekst të ri kohor
(refleksione mbi librin “Koncert në narkozë” të poetit Vaso Papaj) 252
29- Inteligjencë e koncepte të reja poetike
në një stad premtues (diskutim krijues
në KSHA Durrës mbi prurjet e reja
të poetes gjimnaziste Adi Hoxha)………………………………….. 256
30- Fontanat e dramacitetit social e lirik të një poeti
(mbi krijimtarinë poetike të Maku Pones)………………………… 260
31- Ditarët poetikë në analizën e një shoqërie
(rreth dy librave të poetit Agim Bajrami)…………………………. 276
32- Lirika në “kurthin” e risive estetike dhe stilistike
(vëzhgime rreth librit “Bregu i heshtjes”
i autores Mimoza Çekiçi Rista)…………………………………….. 288
33- Poezi me dukuri të reja monokolonë
(refleksione mbi librin “U jepen udhëve” të poetes Vera Istrefi) 297
34-Triniteti Bijë-Femër-Nënë dhe modeli i njeriut në poezi….. 304
35- Poema si rrëzëllimë e shpirtit jonian
(ese në vend të një përshëndetjeje për Bardhyl Maliqin)………. 312
36- Inteligjenca poetike dhe tradita në poezi
(refleksione mbi librin “Ishull në terr” të Xhelal Ademit,
botimi “Feniks”, Kërçovë, 2013)………………………………….. 317
37- Imazhe idelike dhe dramacitet
(vëzhgime mbi lirikat “Me sytë e ëndjes”
të poetes gjilanase Lindita Ramushi)………………………………. 327
38- Universaliteti i një gjethi
(rreth vëllimit “Në fytyrën e një gjethi”
të Sabit Rustemit, botim i shtëpisë botuese
“Beqir Mysliu” Gjilan)………………………………………………. 334
39- Risitë e një tranzicioni poetik në përthyerje të befta
poetike (mbi vëllimin “Herbarjume dashurie”
të poetit Nazmi Roli)………………………………………………… 343
40- Lirizmi shumë dimensional në rrugëtimin poetik
të Kalosh Çelikut (refleksione mbi mbledhëtarin
antologjik “Grua vere”, botim i SH. B. “Asdreni”, Shkup)…… 354
41- Kur trilli poetik investigon universe lirike
(refleksione rreth librit “Krihem në sytë e tu”
të poetit Riza Çato)…………………………………………………… 365
42- Diversiteti dhe hapësirat lirike
(vëzhgime mbi librin “Nënë ti hije e kaltërt prej loti”
e poetit shqiptaro- amerikan Luigj Çekaj,
botim i entit botues “Marina publishing SHBA”)……………….. 371
43- Poezia sklupturale haiku dhe ekstraktet vargëzuese
(ese mbi krijimet haiku të Milianov Kallupit)…………………… 384
44- Tranzicioni estetiko–stilistik në poezi
(mbi vëllimin “Natë pa hënë” e poetes Hava Ajdini,
botim i entit “Feniks”, Kërçovë)…………………………………… 389
45- Baki Ymeri dhe letërsia si kujtesë historike
e zgjim kombëtar
(një komunikim elektronik nga një buqetë poetike)……………. 396
46- Poezia për fëmijë si kushtëzuese e arsimimit,
edukatës dhe njohurive enciklopedike
(mbi librin “Shporta me vishnje” të Shahbaze Vishajt,
botim “Faik Konica”, Prishtinë)……………………………………. 404
47- Gjëegjëza si kontribute i testeve të inteligjencës
(mbi librin me gjëegjëza të Nikolla Spatharit”…………………… 414
D – SPROVË VLERËSUESE
48- Dramaciteti liriko-shoqëror i një drame
(mbi dramën “Çapini” të prof. Nehas Sopaj
në vend të një përshëndetjeje)………………………………………. 421
49- Kulturologjia dhe nacionalizmi shoqëror
si tërësi unitare (rreth librit “Dhe zoti po flet shqip”
të Mjeshtrit të Madh Azgan Haklaj)……………………………….. 428
50- Luarasi dhe saga kulturologjike ndër shekuj ……………….. 433
51- Atelie origjinale me vizione të veçanta
(mbi portretin artistik të piktores Shpresa Milaqi Bajko)………. 457
52- Jo nostalgji por novitet i një kulture
që s′duhet humbur (refleksione mbi monografinë
e Fran Ukcamës “Emblema e këngës qytetare fierake”)……….. 467
53- Argumente tekstuale historikisht të gjithëpranuara
(mbi librin “Grabova e bukur me arumunë”
të historianit Meçan Hoxha)………………………………………… 475
54- Alkimia e fjalëve në Kaleidoskopin e një shkrimtari
(ese për shkrimtarin Daut Hoxha në 80-vjetorin e lindjes)…….. 483
55- Ekstraktet fondamentale të një etnie
si aksioma të patjetërsueshme në zhvillimin historik
(rreth librit “Latinët e harruar” të Valentin Mustakës)………….. 487
56- Kur vendlindja të ndjek si një kambanë (ese)………………. 497
57- Dëshmorët e atdheut pjesë e eposit shqiptar (ese)………….. 501
