Një grua si Emanuela

 

Tregim nga Valbona Bozgo Musai

 

 

 

Ulem në njërin prej kolltukëve të zyrës së Petrit, pronarit të shtëpisë botuese, një nga përkthyesit e së cilës jam. Duart e tij merren gjithnjë me diçka, sa herë që ndihet i merakosur. U ndërron vend disa sendeve mbi tryezë. Një mbajtëse lapsash dhe stilolapsash prej qelqi të trashë, në formë paralelopipedi, e kalon nga e majta në të djathtë të vetes. Paketën e cigareve, nga e djathta, në të majtë. Shkon sa para-mbrapa, apo kthehet anash me karrigen rrotulluese ku është ulur, e cila, shpesh, nga inercia, i shmanget kontrollit të tij.

Pasi i hedh edhe një sy objekteve mbi tryezë, si për t’u bindur se s’ka ç’të zhvendosë më, më pyet:

”Ç’e mirë të solli, Edmond?”

Kështu i fillon zakonisht bisedat, megjithëse ishte ai që më kishte thirrur.

”Hiç! Mirë!”, i them.

Ai hesht për pak sekonda. Ndërgjegjësohet që i takon atij të më shpjegojë arsyen e ndodhjes sime aty.

”E lexova romanin ”Ajo grua”, të shkrimtarit të mirënjohur F.G., që përktheve”, më thotë.

Petri ndez një cigare. E di që unë nuk tymos, prandaj nuk ma zgjat paketën.

”Roman interesant! I çuditshëm! Shumë i bukur!”, lëshon një breshëri epitetesh, pa komentuar ndonjë gjë konkrete nga libri.

Heshtjen time e merr për modesti, prandaj vazhdon:

”E ke përkthyer mjaft mirë! Të lumtë!”

E falenderoj me zë të ulët, si prej fajtori.

Do doja t’i thoja që është një roman i tmerrshëm, gjë që me siguri do të ngjallte diskutime, për të cilat nuk ma ka qejfi. Mjaftohem me falenderimin.

Historia e librit, sipas meje, nuk mund të kuptohet nga kushdo. As botuesi im, që nuk është se i mungon shija letrare,  nuk mund ta rrokë thelbin e tij, sikurse unë, përndryshe, nuk do të shprehej për të: ”Interesant, i çuditshëm, misterioz, shumë i bukur”, por: ”I tmerrshëm”!

Ndonjëherë mendja ime e çartur më thotë se ”tmerrin” e atij romani mund ta përjetojnë plotësisht vetëm tri veta, shkrimtari, përkthyesi (unë) dhe ”ajo”, gruaja e mistershme, protagonistia e librit që shkakton ”llahtarinë”. Në këtë treshe, me dy meshkuj dhe një femër, imagjinata ime krijon gjithnjë dy grupe rivale, në varësi të së cilëve e rishkruaj ngjarjen në mendjen time siç më pëlqen. Herë bëhem partner me shkrimtarin kundër gruas, herë ai me gruan kundër meje. Por,ndodh të bashkohem unë me gruan përballë tij. Në rastin e fundit, pështjellohem nga gëzimi dhe dhimbja njëkohësisht, tamam si në historinë e romanit.

”Mendoj ta ftojmë shkrimtarin F.G. në vendin tonë e të bëjmë promovimin e këtij libri. Përkthyes dhe shoqërues i tij do të jesh ti”, më thotë Petri, teksa bën një rrotullim treqind e gjashtëdhjetë gradë me karrigen e tij dhe që, për t’i ndalur inercinë, iu mëshon pëllëmbëve mbi tavolinë.

Iu përgjigja me një zë, që edhe vetë mezi arrita ta dëgjoj: ”E tmerrshme”!

”Mirë. Kur do të vijë?”, ia ktheva.

”Mendoj, pas dy muajsh. Ti nuk je i zënë me ndonjë gjë më të rëndësishme se sa kjo, besoj?!”

”Jo!’, e siguroj.

Biseduam për pak minuta mbi organizimin e këtij takimi, ambientin ku mendonim të bënim promovimin, hotelin ku do të qëndronte autori i shquar dhe vizitat e programuara në ato pak ditë që ai do të ishte mik tek ne.

Dal nga ndërtesa e shtëpisë botuese me një palë këmbë që nuk i ndiej të miat. Më duket se ardhja e krijuesit të asaj historie ”të tmerrshme”, do të ndryshojë edhe formacionet në treshen: ”Unë (përkthyesi),  Ai (shkrimtari) dhe Ajo (gruaja)!”

Pyetja që më mundon dhe që do doja t’ia drejtoja shkrimtarit F.G. është: ”Pse s’e vrave Emanuelën”?! Nuk më intereson të di nëse ekziston, apo kishte ekzistuar ndonjëherë ajo. Mund të gjendet dikush nga të pranshmit, në aktivitetin që do të organizohet për nder të tij, që do të interesohet për këtë hollësi. Unë dua ta ngas shkrimtarin, që të rrëfejë me gojë ato ç’ka shkruar. Jam kurioz t’ia shoh shprehjen e fytyrës, kur të përshkruajë çastet e ndodhisë, ku mendoj se nuk ka qenë i sinqertë.

Momenti, kur ai të kuptojë se kjo ngasje imja është hakmarrje ndaj mossinqeritetit të tij, do të na bënte kundërshtarë. Në këtë rast, unë bëhem ”skuadër” me ”Atë”, të mrekullueshmen dhe të tmerrshmen, Emanuelën. Duke qenë vetëm për vetëm me gruan, mund ta vras, gjë që duhej ta kishte bërë shkrimtari, të cilit i kishte munguar guximi.

Gjatë përkthimit më përvëloi ideja e ndryshimit të fundit të tekstit, nga zhdukja apo ndryshimi i Emanuelës (e njëjta gjë më dukej) që kishte zgjedhur autori, në atë të vrasjes së saj, që ishte zgjedhja ime. Në këtë pikë e ndieja veten shkrimtar.

Prandaj, edhe takimi im me F.G., pas dy muajsh, nuk do të ishte ai i marrëdhënieve të zakonshme shkrimtar-përkthyes. Në një farë mënyre, unë jam një ”shemër” e tij.

Pse duhej vrarë Emanuela?! Për atë që ishte para, apo për atë, në të cilën u shndërrua (u zhduk) më pas?

Protagonisti i historisë së librit, Misheli, kishte rënë keq në dashuri me të. Pikërisht kësaj dashurie i shkonte tamam përcaktuesi ”i keq”. Emanuela, ndryshe nga femrat e tjera, pas të bërit dashuri, kryesisht mbrëmjeve apo natën, në mëngjesin e së nesërmes nuk kishte atë sfilitje dehëse dhe të ëmbël që e kanë zakonisht femrat e tjera, në të tilla raste. Një tjetër rraskapitje, si e ardhur nga tjetër hapësirë, rëndonte mbi tërë qenien e saj rrëzëllitëse, me sy dhe flokë karbon të zinj, që i hijeshonin mbi lëkurën mermer të bardhë, duke të ftuar në një sfidë të re dashurie.

Dy të rinjtë kishin afro dy vjet që banonin në një apartament modest dhe Misheli nuk ndiente kurrë të ngopur me të dashurën e tij. E kundërta, domethënë, zbehja me kohë e dashurisë, që përbënte problem për shumë çifte të tjera, për atë nuk ekzistonte. Madje, ajo që e trembtte, ishte mosvenitja e saj. Emanuela kishte gjithçka, bukurinë, zgjuarsinë, ojnat, vëmendjen e madhe, në ndonjë rast dhe mospërfilljen dërrmuese në një tjetër, duke të ndjellur vazhdimisht për ta fituar, ndonëse këtë nuk e bënte qëllimisht. Çdo ditë ai e fitonte dhe e humbiste pambarimisht, lodhshëm. E ndiente se kjo gjendje do ta çonte drejt çmendjes apo vdekjes para kohe. Kërkoi mënyra për të dalë prej saj.

Rasti i erdhi me një shërbim dyjavor që ia kërkoi vetë pronarit, në një qytet të vogël e të mërzitshëm në veri. Një natë para nisjes, kur bëri dashuri me të, e trajtoi me të tillë delikatesë, sikur ta kishte për herë të parë dhe, sikur t’i kërkonte heshturazi ndjesë për mëkatin që po krynte, duke u larguar enkas prej saj.

Të nesërmen u nis herët. Atë e la në gjumë. Nuk e puthi, me frikën se mos e zgjonte dhe dihej ç’vinte pas kësaj, sfida e përditshme: rifitimi i gruas. Më mirë kështu, duke marrë me vete ”fitoren” e së mbrëmshmes.

Ditën e parë, të zënë me udhëtimin dhe më pas sistemimin në një hotel, në qytetin që vetëm interesant nuk i dukej, nuk e ndieu mungesën e së dashurës. Në mbrëmje u plandos i dërrmuar mbi shtrat. E risolli ndërmend Emanuelën, butë, pa dëshirën përvëluese që mund ta pushtonte duke qenë larg saj, madje, me një ndjenjë keqardhjeje që kaq papritur i ishte zhvleftësuar fuqia e madhe tërheqëse që ajo ushtronte tek ai.

Mëngjesin e ditës tjetër u ndie i shlodhur. Ngriti grilën e derës së dhomës që të shpinte në një ballkon të vogël. Ishte ditë e bukur me diell. Soditi makinat e rralla që kalonin rrugës, disa kalimtarë të paktë dhe tutje, një fushë tenisi, nga e cila, herë pas here, vinin zhurma topash. Luanin dy të rinjë, vajzë e djalë.

Zbriti në restorantin e hotelit për të ngrënë mëngjes. Ia mbushi mendjen vetes se duhej të ndërmerrte herë pas here shërbime pune, jashtë qytetit. Kësisoj, ulej edhe tërheqja e papërballueshme që ushtronte Emanuela ndaj tij.

Ç’bënte tani ajo? Në këtë orë, sikurse edhe ai, duhej të ishte duke ngrënë mëngjesin. E përfytyroi tek e kapte filxhanin me çaj të nxehtë (edhe në stinën e verës kështu e pinte) me të dyja duart (si nuk i digjnin), tek e afronte buzëve, ndërsa flokët e gjatë dhe kaçurrela, që i kujtonin grilat prej rrjetash që shërbenin dikur në hyrje kafenesh e barërash, ia fshihnin pothuaj, plotësisht atë.

Misheli mbaroi çajin dhe e përplasi filxhanin lehtë mbi tryezë. Emanuela, që nga çasti që e vinte në buzë, nuk e lëshonte nga duart pa e mbaruar. Pas kësaj, e ulte me të tillë kujdes mbi tryezë, a thua se e kishte ende të mbushur.

U ngrit. Po të ishte në shtëpi, do të përshëndetej me të dashurën dhe do ta puthte në buzët e ngrohta e të plota, të mufatura disi edhe prej çajit apo qumështit të nxehtë. Do t’i sodiste vështrimin e ditës së re që i lozte në sy, në të cilin nuk kishte mbetur asgjë nga mbrëmja e kaluar, duke i përgatitur vetes sfidën e re: mall, dëshirë, vuajtje dhe xhelozi, deri në kthimin mbasdite në shtëpi.

Qëndrimi në këtë qytet gati po e bindte se, më në fund, do të çlirohej prej  ndjenjave robëruese që Emanuela ushtronte mbi të, ku kënaqësia dhe vuajtja prej kohësh i kishin prishur kufijtë. Besonte se kur të kthehej, marrëdhënia që do të kishte me të dashurën do të ishte ajo e çifteve me përvojë bashkëjetese, pa ekzaltime të shpeshta, por edhe pa rutinën vdekatare.

Punoi deri në mesditë. Drekën e hëngri në një restorant të rastësishëm, bashkë me një kolege që punonte në filialin e firmës së tij në këtë qytet. Ajo fliste vazhdimisht. Ishte simpatike dhe e këndshme. Herë pas here u frynte ballukeve që i binin mbi sy. I erdhi mirë që gruaje e re i tërhoqi vëmendjen.

Ja që Emanuela e tij nuk ishte femër aq e pazëvendësueshme, siç kishte kujtuar. Kjo Antoneta që kishte përballë, diçka i tregonte, me lëvizje të shkujdesura dhe të dlira. Dy burmëza të hajthshme i thelloheshin mbi faqe, sa herë qeshte.

Emanuela nuk sillej kështu. E vështronte thellë në sy, me një përhumbje të pashpjegueshme, sikur të donte të zhbironte përtej tyre. Antoneta, edhe kur fliste, dirigjonte pareshtur me pirun, lugë a thikë, për t’i lëshuar sërish ato mbi pjatë apo tryezë, pa vëmendje, sapo pushonte bisedën.

Emanuela, përkundrazi, i trajtonte mjetet e ngrënies me respekt, si partnerë të nderuar të një proçesi jetëdhënës dhe kënaqësie.

Antoneta qeshte shpesh dhe kumbueshëm.

Emanuelës i fillonte buzëqeshja me zgjatimet e lehta të dy cepave të gojës dhe, në qoftë se ngjarja që dëgjonte do t’i dukej tepër gazmore, nga goja e bukur e saj do të dilnin disa tinguj të magjishëm që i jepnin historisë së treguar tjetër sharm, aq sa, po ta risillje ndërmend më vonë, do të të dukej e mangët, pa harenë e veçantë që i jepte ajo.

Në qoftë se Antoneta…, Emanuela….!

Çfarë ishte duke bërë në këtë orë e dashura e tij? Mbase ndodhej në dush ku rrëkezat e ujit, si gishta të gjatë, i përshkonin tërë trupin, duke depërtuar edhe në pjesët më intime të tij. Po sikur, për të luftuar vetminë edhe Emanuela të drekonte me ndonjë mik a të njohur? E zuri malli për të. Ndieu xhelozi për atë ”mikun”, apo ”të njohurin”.

 

Antoneta filloi të dirigjojë sërish me pirun, teksa i tregonte diçka Mishelit, i cili e ndiqte pa vëmendje. Filloi të bezdisej. I kërkoi falje tjetrës dhe u largua për në hotel.  Pak para se të binte mbrëmja, në fushën përballë dëgjoi sërish goditjen e topave të tenisit. Kush luante në këtë orë të vonë? Sikur të kishte ardhur edhe Emanuela me të, mbase mund të luanin bashkë në orët e lira të tij.

Ç’i marrë që ishte! Këtë shërbim e kishte kërkuar pikërisht për t’u gjendur larg saj. Pra, atë që e kishte trajtuar si rrezik, praninë pambarimisht mikluese të së dashurës, tanimë po e shihte si shpëtim. Të kundërtat kishin ndërruar vendet, duke e futur sërish në kurthin e pamëshirshëm ku, sa nuk bënte dot pa praninë e saj, aq edhe torturohej, pikërisht nga ky fakt. Thënë ndryshe, rreziku i kthehej në shpëtim dhe anasjelltas.

Ah, sa mall ndiente për të…!

Ishte treguar idiot që e kishte kërkuar këtë shërbim. I duheshin edhe pesë ditë për t’u kthyer. Nuk besonte se kthimi do ta shpëtonte nga vuajtjet! Do t’i jetonte dashuri e dhimbje bashkë. Veçse, larg saj vetëm vuajtje kishte.

Ky qytet vërtetë që ishte mjaft i vogël në krahasim me të tijin, por nuk i mungonin krejt argëtimet. Një të tillë sapo e kishte përcjellë: Antonetën. E kishte nuhatur, se ajo ishte gati t’i përgjigjej ftesës së tij për një flirt. Nuk e kishte bërë. Iu kujtua historia e një burri që kishte lexuar dikur se, pas vdekjes të së shoqes, që e kishte dashur shumë, kishte gjetur ngushëllim në shoqërinë e një prostitute të bukur dhe mjaft të ngrohtë. Emanuela ishte më se e gjallë që ai të  mund të kërkonte prehje tek një femër tjetër. Ky qytet, edhe sikur të mos i mungonte gjë, sërish do t’i dukej bosh pa gjënë kryesore të jetës së tij: Emanuelën!

Orët e zëna me punë ishin më ngushëlluese, duke qenë se ia largonin disi mendjen prej saj. Duhej t’u gjente derman të lirave.

Pyeti recepsionistin e hotelit për vendndodhjen e farmacisë më të afërt.

Farmacisti e mori për psikopat, teksa dëgjonte Mishelin ta pyeste për sasinë e hapjeve të valiumit që i duhej të merrte, në varësi të orëve të gjumit që donte të bënte. Iu përgjigj prerë dhe thatë, duke nxituar t’i shërbente një tjetër klienti.

Atë ditë Misheli refuzoi kërkesën e një kolegu për të darkuar. U kthye në hotel, hëngri diçka në restorantin e tij dhe…, drejt e në dhomë. Ora ishte tetë e mbrëmjes. Herët për të fjetur. Nuk i bëhej të shfletonte ndonjë prej revistave apo gazetave mbi tryezën e dhomës. Një romani që e kishte marrë me vete i kishte lexuar vetëm disa faqe ditën e parë që mbërriti dhe e kishte flakur në valixhen e rrobave. Atë natë do të pinte gjysmë kokrre valium. Donte të dinte për sa kohë do të flinte me këtë dozë, për të llogaritur në netët e ardhshme sasinë që i duhej të merrte, në varësi të orëve që dëshirone të flinte. Nëse gjumi do të ishte i thellë, sa të mos e zgjonte as zilja e orës, kishte porositur recepsionistin t’i telefononte, apo t’i trokiste në derën e dhomës.

Të nesërmen iu dha me tepër zell punës. Antoneta ishte zbukuruar më shumë atë ditë, megjithatë, kërkesën e saj për të shkuar në kinema e refuzoi me shumë mirësjellje, duke sajuar një justifikim. Pas punës u kthye pothuaj me gëzim në dhomën e hotelit, ku e prisnin kokrrat e valiumit. Kurrë nuk ia kishte pritur mendja se do të vinte një ditë që do të ndiente ngushëllim tek ilaçet. Vetëm shurupin e ëmbël dhe aromëmirë të kollës kishte pirë me kënaqësi në fëmijëri.

Pa e zënë ende gjumi, ëndërroi Emanuelën, të folurën, shikimet, fjalët, mendimet, të puthurën dhe çdo gjë të saj, derisa imazhi i të dashurës iu tret, ashtu si drita e pakët e muzgut ia lë vendin errësirës. Tri ditët e fundit, që për të s’ishin pak, me orë të shumta pune dhe gjumi, ishin tej mase rraskapitëse. Kokën e kishte të mjegulluar dhe pasqyra e tregonte të zbehtë. Megjithatë, kjo nuk e merakosi. Më në fund po kthehej pranë të shtrenjtës dhe brengës së tij të madhe, Emanuelës.

O Zot! Ç’do të ndodhte me të kur malli t’i shuhej dhe t’i rindizej çdo ditë, duke e sfilitur keqas?! Ose do të çmendej nga kjo gjendje, ose do të vdiste. E para, më e keqe se e dyta.

Duhej ta ndante me Emanuelën këtë hall dhe mbase gjente ajo ndonjë zgjidhje, megjithëse as vetë nuk e kuptonte se si mund ta ndihmonte ajo dhe çfarë konkretisht duhej t’i kërkonte ai. T’i thoshte të ndalonte së qeni aq mikluese, ishte si t’i kërkonte të hiqte dorë nga vetja. Dhe, a mund ta arrrinte ajo një gjë të tillë, në qoftë se do ta merrte seriozisht shqetësimin e tij?! Emanuela mund të bënte të kundërtën. Mësimi i faktit që ai vuante pambarimisht për të, do t’ia përkëdhelte sedrën aq shumë, sa do t’ia shtonte llastimet dhe miklimet. Misheli do të torturohej më tepër. Është e pashmangshme kënaqësia që të jep vuajtja e partnerit kur, shkaktar i saj është dashuria që ai ka për ty.

Megjithatë, ai do t’ia hapte zemrën. Nuk kishte rrugë tjetër. Ose të vriste Emanuelën, ose të vriste veten. E para, nuk do të ishte e volitshme për dy arsye: e dashura nuk i kishte asnjë faj dhe vrasja e saj nuk do të mund ta shpëtonte nga vuajtja, madje, kjo e fundit do t’i dyfishohej, edhe nga dashuria për të që nuk do t’i shuhej, edhe nga mëkati i kryer. E dyta i dukej më e pranueshme. Në qoftë se Emanuela do ta vuante përjetësisht vetëvrasjen e të dashurit, për shkak të dashurisë së pazakontë që ai kishte për të, do t’ia vlente barra qiranë.

Po sikur të ndodhte që ajo, pasi të kalonte pikëllimin, të lidhej me ndonjë tjetër…? E paimagjinueshme! Mund të ngushëllohej me faktin se pas vdekjes nuk do të kishte as Emanuelë dhe asgjë tjetër që e lidhte me botën e gjallë. Dëshira për ta parë të dashurën të vuante pas vetëvrasjes, ishte e pamundur. Vetëm në imagjinatë e shijonte këtë. Përveç kësaj, nuk mund ta merrte me mend se për sa kohë do të mbante zi për të ajo. Ai donte të vetëvritej që Emanuela të mos e ngrinte kokën prej brengës.

Nuk do ta bënte! Asgjë nuk do të përfitonte prej saj!

Mbase gjente ajo ndonjë rrugëdalje.

Emanuela kishte përgatitur një darkë të shijshme për nder të kthimit të tij. Bënë dashuri para dhe pas saj. Misheli nuk ngopej së sodituri fytyrën, lëvizjet dhe gjithçka thoshte ajo.

Mëngjesin e së nesërmes, si gjithmonë ajo e vështroi përhumbshëm me ata sy të mëdhenj, të bukur, të lagësht dhe ëndërrimtarë, si të shtegtonte kujtimeve të largëta. E afroi filxhanin me çaj në buzë, duke e mbajtur me të dy duart dhe duke e fshehur mes flokëve të zeza kaçurrela. E uli mbi tryezë vetëm kur e mbaroi të tërin. Misheli e dëshiroi sërish. Sfida kishte rifilluar. Edhe tortura.

Kur u kthye nga puna i rrëfeu brengën rraskapitëse. Iu lut ta ndihmonte, ta zgjidhte këtë hall.

Emanuela u mërzit shumë. Edhe në pikëllimin e thellë ishte po aq rrëzëllitëse, sikurse në gëzimet.

”Do mendohem”, i tha.

Me ditë të tëra ajo u end si somnambul nëpër shtëpi. Një mbrëmje, pa i shpjeguar gjë, i tha:

”Asnjëri nga ne nuk do të vdesë!”

Ai e kishte pyetur me sy. Ajo ia kishte kthyer me fjalë:

”Do largohem për aq kohë, sa ta zgjidh këtë problem!”

Nuk i tha se ku do të shkonte. As ai nuk e pyeti. Ajo dinte ç’bënte! Deri në kthimin e saj Misheli do ta zhdëpte veten me valium, siç bënte në qytetin e vogël verior. Punë e gjumë.

Atë mbrëmje që bënë dashuri, rënkimet e Emanuelës ishin si të përqara, gjë që nuk e bënin më pak eksituese.

Si rrallëherë, atë natë Misheli bëri një gjumë shumë të thellë. Të nesërmen në mëngjes nuk e gjeti në shtrat Emanuelën. Ai dilte nga shtëpia gjithnjë para saj. Një ditë që filloi ndryshe nga të mëparshmet, ashtu siç do të ishin edhe të ardhshmet. Emanuela ishte larguar për t’u kthyer me balsamin që do ta qetësonte Mishelin.

Nxitoi të blinte valium në farmacinë pranë pallatit, për ta rindarë njëzetekatërorëshin në punë e gjumë. Kishte raste që ilaçin e zëvendësonte me pije. Nuk i numëroi asnjëherë ditët e largimit të Emanuelës. Nuk donte. Kur binte në shtrat e imagjinonte tek kthehej me ”zgjidhjen” në krah, sikur kjo e fundit të ishte ndonjë frymor.

Nuk mbante mend më se sa kohë kishte që ajo ishte larguar. Dy javë, dy muaj…, kur? Një mbrëmje, para se të gëlltiste kokrrat e valiumit, ajo i telefonoi:

”Vij nesër bashkë me ”zgjidhjen. Mirupafshim”!

E kishte shqiptuar atë ”zgjidhjen” si diçka të gjallë, pikërisht siç e kishte përfytyruar ai. E priti Emanuelën me ceremoni. Pas dushit veshi një prej kostumeve më të pëlqyera prej saj. Vuri rregull në shtëpi. Bleu disa pije dhe bëri humor me veten që nuk e kishte pyetur se ç’pije parapëlqente ”zgjidhja”.

Brofi, sapo dëgjoi zilen e citofonit. Vetëm gishti i së dashurës e shtypte butonin në hyrje të pallatit me tre ndërprerje të lehta.

Ah, Emanuela! E kishte përvëluar malli! Në djall valiumi me gjithë ”drogat” e tjera. S’do t’ua kishte më nevojën, sepse ajo po sillte me vete ”zgjidhjen”, si e mençur që ishte.

Llogariti kohën që asaj i duhej të ngjitej deri në katin e tyre, në qoftë se ashensorin do ta gjente të lirë. Nuk e mbante vendi.

Zilja ra. Hapi derën. Një djalë i bukur dhe i hutuar qëndronte para tij. Çuditërisht, ngjante shumë me Emanuelën. S’po kuptonte.

”Cili je ti?”, e pyeti.

”Jam Emanueli. Ndërrova gjininë. Nuk ka më Emanuelë. Askush nuk do të vdesë!”, tha tjetri.

Misheli u plandos mbi dysheme pa ndjenja.

 

***

 

Botuesi im, Petri, më njofton ditën dhe orën e mbërritjes së avionit me të cilin do të vijë në vendin tonë shkrimtari i mirënjohur F.G. Për ta pritur në aeroport, bashkë me mua do të vijë edhe redaktorja Ana B., një nga adhurueset e çmendura të tij. Sa herë flitet për autorin, ajo shpërthen: ”Ç’farë prozatori! Fantastik! Unë, vdes për të!”

Me Petrin bisedojmë rreth aktivitetit letrar që do të organizohet për nder të ardhjes së shkrimtarit, hollësive që kanë të bëjnë me pritjen e tij në aeroport, sistemimin në hotel dhe shoqërimin, kryesisht nga unë, gjatë tre ditëve të qëndrimit të tij në qytetin tonë. Në mbarim, më zgjat dorën dhe më thotë:

”Të tjerat, ti i di vetë…!”

Në fakt, më duhet t’i hamendësoj.

Në paraditen e një fundmarsi, bashkë me Ana B-në, presim në kafenenë e aeroportit. Ana është zbukuruar shumë dhe herë pas here merr disa poza ”ala Emanuelë”. Vë bast se, për të shkrimtari F.G. zë këmbën e Mishelit dhe për të cilin, sikurse Emanuela, Ana është gati të ndërrojë edhe gjininë.

Zëri i një folëseje në altoporlant lajmëron për mbërritjen e avionit. Ngrihemi. Ana mbushet thellë me frymë. Portretin e shkrimtarit F.G. e kemi parë vetëm në foto. Megjithatë, nuk besoj se do të hasim vështirësi për ta njohur midis udhëtarëve të tjerë. Ana nxiton të thotë se atë, F.G.-në, do ta njihte në mes mijra personave.

Vërtetë që Ana e pikas shpejt tek tërheq një valixhe me rrotëza. Shkrimtari heton fytyrat e njerëzve që presin udhëtarët e sapoardhur. Unë dhe Ana i bëjmë shenjë me duar. Për fat të keq, anash kemi dy persona që, sikurse ne, bëjnë të njëjtën gjë. Shkrimtari nuk di nga të drejtohet. Hezitojmë t’i thërrasim në emër. Na duket një intimitet i tepruar. Edhe mbajtja para vetes e kartonëve me emrat tanë mbi ta, më ngjall pakënaqësi. Më sjell ndërmend tregjet e skllevërve, me ç’kam lexuar në tekstet e historisë së shkollës, ku, mbi kartat që zakonisht ua varnin në gjokse, shënoheshin të dhënat e tyre gjenealogjike, fizike etj.. Kështu që mua dhe Anës s’na mbetet tjetër vetëm t’i bëjmë shenjë me duar, me anë të të cilave nuk po ia dalim mbanë.

Befas, Anës i shkrepet t’ia tërhiqte vëmendjen ndryshe. Thërret:

”Emanuela!”

Më befason me guximin dhe gjetjen e saj. Mos është ky një truk për t’i thënë tjetrit se: ”Ja ku e kishte Emanuelën e tij!”

Apo besonte që historia e shkruar prej tij ishte personale? Dhe, në qoftë e tillë, pse kërkon ta provokojë? Ta shtyjë sërish në vuajtje të pashërueshme duke zënë vendin e Emanuelës?!

Ai na buzëqesh dhe çapitet drejt nesh. Është trup mesatar dhe afërsisht tek të pesëdhjetat. Flokët i zbresin pak nën qafë. Ana ”vdes” për meshkuj me flokë të tillë. Shtrëngojmë duart dhe përshëndetemi.

”Ju duhet të jeni përkthyesi im!”, më drejtohet entuziast.

”Po”, i përgjigjem. ”Edhe shoqëruesi, gjithashtu!…”, shtoj.

Nuk ia thashë atë që i pohova vetes: ”Edhe rivali!”

I vërej Anës një xhelozi të lehtë për vëmendjen që më kushtoi shkrimtari. Ana nuk e di dëshirën që më vlon për t’ia ndryshuar fundin romanit ”Ajo grua”, të shkruar prej autorit, për të cilin ajo ”vdes”!

Nisemi drejt makinës sime të parkuar diku në të majtë të aeroportit, duke shkëmbyer fraza të copëtuara për shkak të lëvizjeve dhe zhurmave të shumta. Në çastin që hap bagazhin e makinës për të vendosur valixhen e F.G.-së, kujtohem që më ka shpëtuar një detaj, ndonëse jo fort i rëndësishëm. Unë do të jem në timon. Ana me shkrimtarin ku do të ulen? Nuk e di se si mund të ndihet miku i respektuar? Duke e ftuar të ulet krah meje, apo në sediljen e pasme? Po të ulet në të parin, Ana, femra e vetme në këtë treshe, do të ndihet e mospërfillur dhe, përveç kësaj, shkrimtarit do t’i duhet të kthejë kokën herë pas here për të komunikuar me të. E kundërta, në se Ana do të ulet para dhe ai pas, mund të duket jo e hijshme.

Nga dilema më nxorri vetë F.G.-ja, i cili, me lëvizje sharmante e ftoi Anën të ulet në pjesën e pasme të makinës, duke i mbajtur të hapur njërën prej dyerve të saj. Me siguri që Ana po dalldis prej kënaqësisë.

Është e para herë që ai vjen në vendin tonë. Vështron kureshtar sa majtas-djathtas. Ana i përshkruan gjërat më interesante që atij i tërheqin vëmendjen, me një të folur të ngadaltë dhe me pak naze. Ai nuk tregohet indiferent ndaj saj. I drejtohet me përkushtim dhe e përkëdhel me sy.

E shoqërojmë F.G.-në në hotel. Porositim kafe në barin e tij dhe i flasim për programin e vizitave që ai do të ndjekë në këto dy-tre ditë qëndrimi tek ne. Sot i duhet të shlodhet. Të nesërmen do të vizitojmë një ekspozitë pikture dhe një kala që ndodhet disa kilometra larg kryeqytetit. Të pasnesërmen do të zhvillohet aktiviteti i pritur, të cilit, pak a shumë ia di radhën: prezantimi i autorit nga dikush, që në këtë rast do të bëhet nga botuesi ynë, dy-tre reçensione nga kritikët rreth krijimtarisë së tij, pyetjet që do t’i drejtohen shkrimtarit nga salla, kryesisht për romanin e tij të fundit ”Ajo grua” dhe, në fund, dhënia e autografëve. Dita do të mbyllet me një darkë në një prej restoranteve luksoze të qytetit, me pjesëmarrjen e disa personaliteve të njohur, kryesisht të botës së artit. Një ditë më pas ai do të fluturojë për në vendin e tij.

Të nesërmen shkrimtari F.G. më pret në hollin e hotelit, në orën nëntë. Pas vizitave të planifikuara, drekojmë bashkë. Gjatë bisedave ai përpiqet të artikulojë disa fjalë e shprehje në gjuhën tonë, duke ua ngatërruar vendin zanoreve e bashkëtingëlloreve, apo duke e përdorur gabim theksin në to, gjë që i jep pamjen e një naivi. Miqësohemi mjaft bashkë, megjithëse e kam të qartë që e nesërmja mund t’i ndryshojë marrëdhëniet tona. Unë mund të mos jem ky i sotshmi dhe, mbase, as krijuesi që kam përballë nuk do jetë i tanishmi. Fakti që do të flitet rreth romanit të tij ”Ajo grua”, që unë vazhdoj të pretendoj, sado i marrë të dukem, se askush përveç autorit nuk mund ta kuptojë e ta ndiejë si unë, është shkaktari i këtij ndryshimi.

E përcjell mikun tim në hotel duke e porositur të më telefonojë për çdo nevojë që mund t’i lindë. F.G.-ja më përshëndet me ndoca fjalë të gjuhës sime, të shqiptuara keqas. Para se të futet në hotel, kthehet dhe më thotë:

”Të fala, Ana!”

Domethënë, t’i bëja të fala Anës.

Paraditen e së nesërmes shëtisim rrugëve të kryeqytetit. Është ditë me diell të butë dhe ai e shpreh kënaqësinë e këtij fakti.

”Vendi im nuk ka shumë ditë me diell, si juaji”, më thotë.

”Por ka shumë borë në stinën e ftohtë. Mua më pëlqen shumë bora”, ia kthej.

”Atë mund ta shijosh edhe në lartësitë e vendit tuaj. Diellin tek ne e gjen me kursim”, vazhdon ai dhe sheh qiellin.

Befas, kthehet e më thotë:

”Shkoni. Unë do të shëtis i vetëm edhe pak. Shihemi mbasdite”.

”Ruhuni, mos humbisni!”, e porosis.

”Nuk do të largohem shumë nga hoteli”, ma kthen.

Salla ku do të zhvillohet takimi është caktuar në katin e dytë të një ndërtese trekatëshe, diku pranë qendrës së qytetit, në ambientet e së cilës ndodhet një bibliotekë dhe një galeri me piktura. Arrijmë pak minuta para gjashtës, orës së caktuar. Sa më shumë i afrohemi podiumit, aq më tepër fashiten zhurmat dhe zërat e sallës së mbushur plot. Në të dy anët e shkrimtarit ulemi unë dhe botuesi, Petri. Ana, që F.G.-ja e përqafon tepër ngrohtë, ndodhet në krah të këtij të fundit, vend jo më i dëshirueshmi për të, por, po të kujtojmë se vetëm ajo përfitoi një përqafim të tillë (shumë lexues do të donin ta kishin këtë fat), hierakia e radhitjes pranë shkrimtarit në podium nuk duhet të kishte aq rëndësi.

Vërtetë! Ana duket kaq e lumtur sa, përhumbja prej ”Emanuele” që ka marrë, i vjen  natyrshmëm dhe e bën tërheqëse.

Aktivitetin e hap Petri duke folur për krijimtarinë dhe veprimtarinë e shkrimtarit të mirënjohur. Përmend çmimet ndërkombëtare të fituara prej tij dhe ngre lart vlerat artistike të librit ”Ajo grua”. Pas tij dërdëllit një kritik i mërzitshëm. Jo shumë interesant janë edhe dy të tjerë që e pasojnë. Të paktën për mua. Ndoshta për faktin se ata e lavdëruan shumë librin. Unë, si gjithnjë, vazhdoj të revoltohem për mënyrën se si F.G.-ja e ka mbyllur romanin.

Ana flet pak. E veçanta në ato që thotë është se ”Çdo grua ndihet pak Emanuelë!”

Shkrimtarit i drejtojnë pyetje, që nga ato pa shumë interes, të cilave ai u përgjigjet tepër shkurt e deri te të mençurat, ndaj të cilave ai merr një farë drejtqëndrimi dhe zgjedh fjalët.

Kërkon të flasë një grua e re nga mesi i sallës. Flokët e rëndë dhe të zez i zbresin poshtë supeve. Qepallat e gjata i qarkojnë një palë sy shumë të bukur, në ngjyrë midis grisë e blusë.

”Unë do ta mbyllja ndryshe librin!”, i thotë shkrimtarit.

Shtangem. Më mbesin sytë mbi atë mrekulli. F.G.-ja, i cili nuk ka shpëtuar prej magjepsjes së saj, kthen kokën nga unë për të dëgjuar përkthimin. Vonohem. Kam frikë se në çastin që do t’i përgjigjem shkrimtarit, duke e shkëputur vështrimin nga gruaja, ajo mund të zhduket.

Miku im më pyet sërish me zë të ulët se ç’kishte thënë tjetra.

”Je frikacak!”, i them.

Ai tërhoqi kokën pas i çuditur.

”Ajo e tha këtë?”, më pyet i llahtarisur.

”Po! Edhe unë!”

Pres që ai të largohet i revoltuar nga salla dhe aktiviteti të dështojë, duke më ngelur me të drejtë faji mua. Përkundrazi! Ai përpiqet të më mbushë mendjen pse nuk e mbylli romanin ashtu siç mendonim se duhej unë dhe gruaja magjepsëse.

”Nuk e mohoj që fundi i tij mund të ishte ndryshe!”, më thotë F.G.-ja.

”Ti kishe frikë ta vrisje, jo se nuk doje”, i përgjigjem i nervozuar. ”Emanuela e kishte kuptuar fatalitetin e vetes për veçanësinë që kishte si femër, gjë që ia vështirësonte shpesh jetën, ku pak e gjente veten. E gjeti shpëtimin tek përhumbja në të cilën zhytej e tëra dhe nga ku, Misheli, jo vetëm që nuk mundi ta nxirrte dot, por u përfshi edhe vetë në të, nga dashuria e madhe që kishte për të dashurën, gjë që krijoi atë gjendje pështjellimi mes tyre dhe nga e cila nuk dinin si të dilnin. Prandaj ajo donte nga ti që ta vrisje e ta shpëtoje. Ti nuk e bëre. Doje të shpëtoje Mishelin. Veten. Ajo të ndihmoi!”

Në sallë pëshpërisin dhe na vështrojnë me habi.

I kthej sytë në mesin e saj, aty ku duhej të ishte gruaja misterioze dhe mahnitëse. Nuk e shoh. I kërkoj Anës të më zëvendësojë në rolin e përkthyesit, gjë që e pranon me shumë kënaqësi.

Dal jashtë me vrull. Më duhet të gjej gruan e mrekullueshme me çdo kusht. Ajo ka nevojë për ndihmë. Shpresoj të jem më i përshtatshmi.

 

Marrë nga libri “Një grua si Emanuela” të Valbona Bozgo Musai

Botim i shtëpisë botuese “ADA”