Arti i fjalës është i pafundmë dhe secili artist e përthyen realitetin sipas këndvështrimit e botës së vet. Poeti poezinë e shkruan se e ka nevojë të brendshme për ta nxjerrë jashtë vetes, për të lehtësuar veten e për të ndier kënaqësi nga lindja e krijesës së vet prej fjale.
PËRJETIME POETIKE Nr. 10
SUZANA MALAJ
Linku i fjalës
Fjala prek fjalën me gishtërinj mëndafshi
e fjala tjetër zgjohet butë,
del nga ëndrrat e kristalta të shpirtit
e shpirtin e prekin si të jenë pambuk
E vetë fjala fjalë të tjera zgjon,
nga ato që shpirti i sertë s’është mësuar t’i thotë,
nga grykat e tij i derdh me ngadalë,
si ar i fshehur thellë në nëntokë.
Link pas linku e bëhet det fjalësh
të kripura tepër, si Deti i Vdekur,
të mbajnë në sipërfaqe, kur shfaqen tallaze,
të shkundin supesh me tingujt e gjetur.
Link pas linku e bëhen hoje mjalti
Nga ato që bleta i mbush me aq mund,
edhe pse befaz mbretëreshën e plakur,
rendin të gjitha ta vrasin me thumb…
E vritet fjala në thellësi të shpirtit
e të tjera fjalë ringjallim me mund,
t’i shpëtojmë nga shkretina e shpirtrave të vdekur,
që fjalën përdorin si vaska me shkumë…
E lodhet fjala e shpirti i lodhur
gulcon thekshëm si në një lëngatë,
ndaj linkun e fjalëve do ta prek njëherësh,
të zgjohen fjalët si nga gjumi i gjatë…
SATIRË
Në mëngjesin e fjetur dimëror
një thënie optimiste nga gjumi me zgjon
është thënia e gëzueshme e Leo Buscaglia-s
Jeta – udhëtim pa destinacion!
Si grafik-dizajn që identifikon
si nje gur shahu me lëvizje të shpejtë
si një logo për ura që mirëfunksionojnë
si recetë e gatshme për t’u mbajtur në xhep.
Shijoje pra jetën si magji udhëtimi
mjaft ta duash si i marrë çdo çast
shkunde krifën siç ka thënë Pushkini
që pesimizmi të tretet e në çast të humbasë.
Didaktikë optimiste që duhet ta pish
siç pi lëng frutash çdo ditë
filozofi jete që të sheh nga lart
për të të ngritur nga ferri yt
Alegori që të mëson të lexosh
nëntekste që dot s’i ke lexuar
ironi që të bën të besosh
se kur ke humbur ke qenë i fituar…
Esencë e ëmbël që të bën të mendosh
se gojën se ke të idhët
ndryshimin që se sheh duhet ta ndiesh
ta shqiptosh dhe me zërin e ngjirur
Veshje mondane
që e dallon me sytë e zemrës
ndërsa si mbreti lakuriq
nga një e lebetitur fëmije përmendesh…
E ndërkohë si elefanti kridhesh në baltë
që mizat mos të të hanë
e ashtu i baltosur ëndërron gjëra të bukura
e shikimin gjithkund e shpërndan.
Aty ku pa skaj shtrihet rruga
ndërkohë që mjetit të udhëtimit i është shpuar një gomë
ndërkohë që nga dritarja vëren të njëjtin imazh
të njëjtin terren monoton…
Por ti pikërisht i qepesh horizontit
step by step të vetëtin ndër mend
e ndërkohë që mbi lëkurë shkërrmoqet baltovina
ti ndjen pickimin e mizës që të dhemb.
Aty revoltohesh sa të shkulet zemra
e je gati të zhgërryhesh në baltë
po pikërisht ky çasti i rropatjes
qëllon të jetë kaq shumë qesharak
Se aty krejt nga pickimi i mizës
ti befas kupton se je gjallë
e po aty në mes të baltovinës
gdhend recetën tënde si një lapidar
Se hedonizmi është shpëtimi yt
që shpirti të ngrohet e të çohesh në këmbë
se çdo neuron është adrenalinë
të shijosh siç duhet udhëtimin tënd.
E ti ideologu i thënies legjendare
jeta s’është formulë apo një matricë
nëse unë e lëviza një gur shahu
jeta tri gurë njëherësh lëvizë…
Ndaj grise ashpër recetën e Leos
realitetin shtrydh dhe pije si melhem
ka shije të përzier por ti e shijon
si dikur Sokrati – kupën plot helm…
SYTË
Sytë që dinë të qeshin e të qajnë
e ta mbulojnë dritën me dritë
e natën me natë.
Sy të zinj që depëtojnë mbi objektin
dhe e fshehin brenda perceptimit shqisor
duke u bërë sy konspirativë…
Sy kafë që mbi një copë të kadifenjtë
e lanë imazhin qëndisur
duke u bërë sy të lodhur…
Sy të tjerë që ndërtojnë pamje
e krijojnë delirin turbullonjës
duke u bërë sy të rremë…
Sy blu që shkarkojnë qiellin
e qiellit i veshin frikë
duke u bërë sy hiperbolikë…
Gjithçka fundoset brenda syve
e mbushen sytë sa fillojnë e derdhen
si enë e mbushur që kërkon kapakun…
Nën qepallat e mbyllura
receptorët në ëndrra përflaken
si mbi qindra dosje që kërkojnë të hapen.
E sytë bëhen të ndjeshëm a të thatë
të ftohtë a dinakë
të lagur, të palexueshëm
të lëvizshëm,të padepërtueshëm
misteriozë, të etur
të ngulët, të fjetur
të hapur, vetmitarë
të nënshtruar, krenarë…
Se sytë dinë të qeshin e të qajnë…
KRONIKA E ERËS
Era fryn e merr me vete histori gjethesh
gjurmë këmbësh merr e i çon peshë
në ballo këpucësh me sandale elegante
në mjegull kronike të zezë…
E hapet mjegulla në kronikë rozë
në valsin e erës së mbretit Eol
në bashkime spontane, pa kriter
mbi gjurmët mister…
që nisin të trashin faqet e kronikës
të shkruara nga era në erë…
Aty ku fryn Era e Jugut
e larë në ujë
me fustanin e nderur tek retë
e lot sysh që s’mundet t’i terë
e humbasin lotët në currile
e thahen sytë si pus shkretëtire…
Por Eoli nga shakulli lëshon
erën e Ngrirë të Veriut
Borean e rreptë e të fortë
që ngriu një lot
në pikun e ndjeshmërisë së madhe
me rrëkezat kristale
E çmenden kronikat
e mbushen arkivat
e shpërthejnë erërat me erë…
Por era e stuhishme ish’ lodhur
në paktin e fshehtë antimbret
kur Eoli në prag të tërbimit
pushtetin e vesh me pushtet…
E ia beh era e paqtë e Zefirit
që s’ju bind mbretit të frikës
me flladin e ngrohtë e të lehtë
nis faqen e bardhë të kronikës
me fjalë ere në erë…
DILEMË
Maksima morale që komandon vullnetin
më ledhaton shpresën
e liria ime ekzistenciale
torturohet nga ndjeshmëria
në botën- ide të pafundme
ku kërkoj lirinë time.
Por bota si qënie unike
unit njerëzor i përvidhet
e unë si vullnet i harruar
tretem në kufizime…
Bëhem konfuze kur syri i Zotit
më sheh nga Empireu i Dantes
nuk kam asgjë për të fshehur
e fshihem në kaos…
Mes rrëmujës hedh sendet pa vlerë
që bota m’i dha si trofe
e çmendem në dilemën e gjallë
mes shpresës që merr fuqi prej vullnetit
e vullnetit të mbytur në moral.
BOTË SHQISASH
Botë shqisash
ku zhvishen shqisat
me ngjyra, pa ngjyra
me aromë, pa aromë
me tinguj, të heshtur
të ftohtë, të nxehtë
të ashpër, të butë
të ëmbël, të idhët
në pranverë e në verë
në vjeshtë e në dimër
Botë shqisash
ku notojnë shqisat
në ditë me diell, pa diell
me shi, pa shi
në erë, pa erë
në borë, në akull
në qetësi, stuhi
në pranverë e verë
në vjeshtë e në dimër
Botë shqisash
ku mbyten shqisat
në dritë, në terr
në ngrirje, në shkrirje
në dashuri, apati
në dasmë, në vdekje
në gaz e në zi…
në pranverë e në verë
në vjeshtë e ne dimër.
Botë shqisash…
BIPOLARITET
Ti po qesh
e gjithë shqisat e trupi yt qeshin bashkë me ty
e dikush të quan të mangët
ty të ngrin e qeshura
e ndërsa gjymtyrët ngadalë të qetësohen
fytyra të bëhet e flakësht
e nis qan, por habiten me sentimentalizimin tënd
si nga botë e harruar
ndërsa ti derdh të fundmin lot të dobishëm
pa u qetësuar…
E zë e shfaq ndjenjat por dikush tjetër të quan naiv
e ti kupton sa rrezik është të të njohin
sa mallkim…
E mallkon veten
pastaj me guxim prej të marri fillon të shfaqësh idetë
E ndërkaq ndjen tërbimin e turmës
armiqësinë që dhemb
Por ty të duhen shokë
e që të jesh i këndshëm në shoqërinë e tyre
je miqësor dhe i ngrohtë …
Por je kaq vetem
sa të dridhen telat e zemrës nga dëshpërimi
por nuk derdh lot
Ti po shpreson, por dikush ta mbyt shpresën pa u përkëmbur
e pritja jote e ëmbël mbytet nga dëshpërimi
ndërkohë që të quajnë të çmendur
Por ti po tenton të mbrohesh
e rend të harmonizohesh me botën
ndërkohë që bota krejt e çalë lodhet
e të quan dështak…
E ti e ndal atë hap
e ndal paksa të sigurosh botën se s’do të rrezikosh
e bota të quan një hiç
e ti kupton se ka rrezik vërtet të mbetesh
pa gjë
e vendos ta marrësh rrezikun në sy
por habiten me ty
Ti ende jeton?!
e ti bën zhurmë të tregosh se je gjallë
por kanë frikë mos vdesësh e të vdesin pa të vrarë… Bipolaritet
Që shtyn dhe tërheq por ti je gjallë
askush s’të ka vrarë…
INJORANCA
Injoranca përkufizohet si padituri
si njohje e cekët e një fushe të caktuar
si kuptim i gabuar i diçkaje
që mendon se e njeh
por shpesh
vjen dhe në trajtë të kamufluar
e veshur mirë madje e kollarisur
plot dekoracione
në një shpirt të grisur
Ndoshta e shihni
me stilimin e modës së fundit
apo me modë të pretenduar
gjithë vulgaritet
të trukuar rëndë
në një fytyrë pa jetë
ka pompozitet, indiferencë
Të lë pa fjalë, të befason,
të menjanon, të zhvendos, të pështjellon
po po-injoranca të revolton…
Mund ta shihni në skena të trishta
ku s’ka dialog
ku diagrama e mendimit
është veç një vizë
Përtyp çamcakiz
me gojë të aromatizuar, e urbanizuar,
ka vetëbesim, pseudocivilizim
me gjykim të pluhurosur
imitim i përsosur në botë të mavijosur
të sosur… të marrosur…
Eshtë e ashpër-nuk njeh tolerancë
injoranca mbetet thjesht injorancë.
MOS I GËLLTIT LOTËT
Nuk është dobësi të qash
sa mirë do të ishte të qaje
kur lotin e ndal e friguar
se mos loti të ulet në faqe.
Sa shumë e mundon ti veten
duke dashur të tregohesh e fortë
dhe retë dendësohen në ty
e janë gati të kthehen në lot.
Por retë i mban brenda teje
fshehur nga sytë kureshtarë
ditën sytë që të qeshen
natën gjumin kanë vrarë.
Qoftë dhe aty mbi jastëk
ti derdhe furtunën e lotit
që ngarkesa e shpirtit të derdhet
të tretet me pikën e lotit.
Se shija e kripur e lotit
etjen dyfish po ta shton
në mirazhe ku syri të endet
e në zërin që të vjen si jehonë.
Në tabu ku bëhesh komplekse
me lotin e zbuar nga sytë
ndaj do ishte mirë që të qaje
si shiu i vjeshtës së dytë
Se natyra lotët krijoi
të lajnë sytë e bukur të tyre
ndaj lotët e tu mos gëlltit
në vijën poshtë rrethit të syve…
GJUMI HIPNOTIK I NJË POPULLI
Shpirti kolektiv i një populli
në pavetëdijen e vet
ka zhytur cilësitë e dëshirat që iu shtypën,
kujtimet e zbrapsura
të kohës kur shkëlqente si diamant…
Në gjumin e rëndë hipnotik
merr sinjalin e fshehtë
ku i përkundet ndjenja e turbullt e inferioritetit
që s’është autentike.
Hipnotizuesi nuk është një i vetëm
Por aradhë historikë
që vitalitetin ia shkundën në pavetëdije.
Krenaria e të parëve
në errësirën e pavetëdijes endet
duke kërkuar rrugën për të dalë
aty ku fle vetëdija e një kombi të madh
që në koshiencën e vet shfaqet i vogël
nga hipnotizues të kujdesshëm
me trillet e historisë së ndotur…
Aty në pavetëdije
fle fuqia e një populli
të pavetëdijshëm për fuqinë e vet
me gjakun e ri që s’po i plaket.
Çdo të bënte Frojdi me teknikat e tij
për shpirtin e lirë të një populli
që e deshi lirinë…
e që nga pavetëdija ka ngacmuar vetëdijen e tij
të lirisë që po gjallon në këtë shekull?
Shpirti kolektiv i një populli
endet në sallonet e pavetëdijes
me portat që pret t’i hapen
në portën që ka filluar të lëvizë
e fijet e dritave të para po duken…
Kur të hapen ato porta
ky popull do ndiçojë natën e vet
me cilësitë e dëshirat që iu shtypën
Një ditë ky popull
do të zgjohet nga gjumi i rëndë hipnotik…
Marrë nga libri “Kronika e erës” e Suzana Malaj
Botimi shtëpisë botuese “ADA”
